Willem Houbrechts maakte volgend verslag van ons bezoek aan de oude en nieuwe begraafplaats van Wervik op 25 maart:
 
Beide bezoeken vonden plaats onder een grotendeels blauwe hemel en de kundige leiding van de charmante heer Bernard Delvoye, die inderdaad de trotse verwekker bleek te zijn van Wim-van-het-kakmachien en andere getatoueerde kunstvarkentjes. Die had gelukkig begrepen dat onze “harde kern” de algemene geschiedenis van de begraafplaatsen in Vlaanderen sinds de 18e eeuw slapend kan opzeggen en ging dus onmiddellijk over tot de orde van de dag.

1) De oude begraafplaats

De eerste “moderne” begraafplaats van Wervik na het verdwijnen van het klassieke “kerkhof” was gevestigd aan de Koestraat, maar die was al vlug te klein wegens de toestroom van grensarbeiders die in Frankrijk werkten maar in België woonden en stierven. Zodoende werd verhuisd naar de huidige lokatie, die op 31 december 1905 plechtig geopend werd. De rijke burgers die op de vorige begraafplaats hadden gelegen werden overgebracht, hun graven
sieren nog steeds de brede ingangslaan die voert naar een calvarieberg waarvan het kruis verwijderd is wegens versleten. En daar men niet goed weet of er nu een modern dan wel een namaak-oud moet komen, zou dat nog wel een tijdje zo kunnen blijven.

In 1925 werden de in deze streek gesneuvelde Duitsers hier samengebracht. Het waren er 3100 en ze kregen allemaal een houten kruisje. In 1957 werden de “bekende” overgebracht naar Menen, de “onbekende” naar Passendaele, zodat er nu nog één Duitse luitenant in Wervik ligt, iets wat diens familie nog niet zo lang geleden te weten kwam. Wat er nog wél staat, is de treurwilg die vroeger zijn schaduw wierp over de Duitse soldatengraven.

De meeste graven in Wervik zijn van brave, bekende neogotische strekking, al vinden we hier en daar wel een Art-Déco-uitschietertje of een vleugje Nieuwe Zakelijkheid en er staan zelfs een paar héél moderne dingen, in steen maar ook in glas of metaal, waarover de opinies sterk uiteenlopen, ook onder Grafzerkjes. Wat funeraire symboliek betreft staat er weinig opvallends. Wél een Keltisch kruis waarop de vier kraaien vervangen zijn door engeltjes.

Namen wier bekendheid de Wervikse grenzen overschreden hebben heeft zijn eerder zeldzaam. Maar we kennen natuurlijk wél de naam van de grootste familie : de Van Elslandes (en al haar vertakkingen) die je hier zowat overal aantreft, want die heeft politici van de hoogste rang voortgebracht. Van deze familie werd verteld dat zij van Wervik naar Ieper kond wandelen zonder van eigen grond te moeten afstappen ... Grote meneren dus, en zo waren er hier nog, en ze waren goed voor hun werkvolk en bediendes, want die kwamen dikwijls òòk in het meesterlijke familiegraf terecht ! Niet moeilijk dat Wervik ook een paar strijdbare socialisten en zelfs communisten gekend heeft ! Maar er zijn ook heel wat nonnenperken en er ligt ook een Vandermersch, als die naam U nog iets zegt uit de pre-Belgische vaderlandse
geschiedenis.

Waarmee we wel uitgekeken waren op de oude begraafplaats en ons onmiddellijk verplaatsten naar de nieuwe, de “moderne”, die er overigens niet zo ver vandaan ligt.

2) De nieuwe begraafplaats

De nieuwe begraafplaats, waar bijna geen graven te bespeuren vallen vermits er nog maar begraven wordt sinds november vorig jaar, is een zogenaamde “parkbegraafplaats”, naar een algemeen concept van Andy Malengier met een gebouw van architect Bart Lannoy. De opdracht luidde in 98 om een rustgevend groen eiland te scheppen, en dat moet niet onaardig gelukt zijn, want in 99 al werd de Funeral Award toegekend, een internationale prijs voor begraafplaatsen.

Achter het concept steekt een hooggestemde filosofie die uitgaat van de begraafplaats als sas tussen twee werelden. Oude begrippen als Eutopia en de Styx en de vier rivieren van Eden (U weet wel : de Pison, de Gihon, de Hiddekel en de Euphrates !) worden onvervaard van onder het stof gehaald, samen met het assenkruis van de kazuifel van meneer pastoor, elementen uit
de Keltische mythologie en nog veel meer. Als simpel mens duizelde het mij persoonlijk een beetje, maar er is een mooie, rijk-geïllustreerde brochure voorhanden voor wie er echt alles over wil weten. Hoe dan ook is het een beter idee om deze begraafplaats wat later op de zomer te bezoeken, de vele hagen en de 600 nieuw-aangeplante bomen zullen dan beter tot hun recht komen.

Even dreigden de zaken gevaarlijk te verhitten toen voorzitter Jacques begon te fulmineren tegen het begraafplaatsreglement dat hier enkel zielloos éénvormige graven wil toelaten. Hij pleitte bevlogen voor meer verbeelding aan de macht, iets wat aan déze jongen altijd wel besteed is. Gids Delvoye hield zich filosofisch glimlachend wat op de vlakte.

We zullen wel zien wat het wordt ... maar de aanwezige Grafzerkjes hadden alleszins een interessante voormiddag achter de rug, iets waarop bescheiden geklonken werd in het café van het plaatselijke tabaksmuseum !

Tekst :  Willem Houbrechts.
Foto's : Jacques Buermans