Laat ons deze nieuwsbrief beginnen met een wens. Een wens dat al onze leden en sympathisanten (en hun families, vrienden en kennissen) in goede gezondheid verkeren. Een wens dat er snel een tijd komt waarin we weer op pad kunnen gaan zonder zorgen – en waarin we onze geliefde begraafplaatsen weer samen kunnen bezoeken.
Zoals reeds eerder in een ledenbrief aangekondigd staan momenteel alle projecten van vzw Grafzerkje noodgedwongen ‘on hold’ – al zeker tot en met de zomer. Ook wij wachten de versoepeling van de maatregelen af, maar geen nood... achter de schermen puzzelen we als bestuur aan een aantal nieuwe activiteiten (met en zonder maatregelen waarmee we rekening zullen moeten houden).
 
De komende weken zullen we proberen om u via onze digitale kanalen te blijven bereiken. Hou naast onze webstek en onze ledenbrieven zeker ook onze Facebookpagina in het oog. Verschillende van onze leden zijn al in hun pen gekropen en gaven al heel wat input voor onze leden en sympathisanten. We hopen zo om onze kerntaak verder vorm te kunnen geven.
En verder... heb je nood aan een babbel? Heb je een leuke tip voor activiteiten of wil je graag meewerken aan onze programmatie? Weet dat iedereen in ons bestuur altijd bereikbaar is voor een telefoontje, een mailtje, een skype, enz. Aarzel zeker niet om contact te nemen, we zijn er voor jullie!

                                                                       Tamara Ingels

Buurtbewoners betrokken hun kinderen in het afscheid nemen van de mama van hun vriendjes.

Op het afgesproken tijdstip lieten ze met z’n allen vanuit hun tuin of raam een witte ballon los, samen met een afscheidstekstje.

‘s Avonds werd dan weer de volledige straat verlicht met kaarsjes, ter nagedachtenis van een jonge mama die twee kindjes achterliet...

 

 

 

Tekst en foto’s: Naam bekend bij de redactie

 

Het lijkt vandaag verder dan ooit, maar in januari hielden we met vzw Grafzerkje wel degelijk onze Algemene Vergadering en Ledenvergadering. Deze keer waren we te gast bij Heemkring Het Molenijzer te Putte. We werden er bijzonder warm en hartelijk ontvangen door de vrijwilligers van deze bezige bij in het landschap van heemkunde en we kregen er heel wat toelichtingen en rondleidingen, naast een lekkere maaltijd en de gezellige sfeer die er altijd hangt in het cafetaria.
 
Tekst: Tamara Ingels
Foto’s: Robby Goovaerts, Danielle Schijn, Frans Van de Vondel enTamara Ingels

Wat weinigen weten is dat de Heemkring van Putte een heus funerair lapidarium heeft, dat tot stand kwam onder impuls van een grote groep vrijwilligers van een gemeentelijke werkgroep voor funerair erfgoed. Deze boog zich enkele jaren geleden al over het lot van heel wat mooie graven die door een inhaalbeweging van de concessietermijnen mogelijk moesten verdwijnen. Maar daarover leest u straks zeker nog meer.

De jaarlijkse bijeenkomst van de leden, geflankeerd door een technische Algemene Vergadering, bracht ook dit jaar een mooi aantal deelnemers op de been. Onder het welziende oog van 23 Grafzerkjes stelde de AV op de Ledenvergadering haar programma en cijfers voor. Daaruit leerden we dat op het ogenblik van de vergadering het aantal leden op 127 stond (vandaag zijn dat er 152). Ten opzichte van vorig jaar bleef het aantal leden dus redelijk stabiel, al zien we wel een stijging van het aantal nieuwe leden – wat natuurlijk voor onze vereniging zeer goed nieuws is. Onze leden komen nog steeds vanuit heel Vlaanderen (al is Antwerpen ook dit jaar nog het meest vertegenwoordigd). Tijdens de Ledenvergadering brachten de voorzitter van de Algemene Vergadering (Patrick Van den Nieuwenhof) en de penningmeester (Veerle Audenaert) het (gezonde) financieel verslag, met jaarrekening en begroting die voor alle zekerheid ook nog eens werden nagekeken door twee verificateurs (Danielle Schijn en Leo Orban). Redactrice Lin Verbeemen vertelde over haar plannen voor de nieuwsbrief in 2020, waarin ze ook medewerkers van begraafplaatsen in beeld zal brengen in interviews en gesprekken. Secretaris Brigitte Schorrewegen vertelde over de verzendingen van nieuwsbrieven, zoektochten en de verslaggeving (Raad van Bestuur) van onze vzw. Webmaster Mark Sweertvaegher gaf een woordje uitleg bij de websites. Voorzitter Tamara Ingels gaf uitleg bij de werking van onze werkgroepen, die dit jaar werken rond de restauratie van graftrommels, het archief ‘Jaak Nijssen’ en de nieuwe werkgroep ‘Project Schoonselhof’ die dit jaar van start gaat. Uiteraard was er ruimte voor een evaluatie van de voorbije activiteiten en werd het nieuwe programma voorgesteld. Dat programma werd in het teken gezet van bezoekjes aan begraafplaatsen die we in de geschiedenis van onze vereniging tot noch toe niet bezochten (en toegegeven: dat is met onze actieve geschiedenis zeker niet eenvoudig!). Wat we toen nog niet wisten was dat er een virus onderweg was... .

De AV meldde voorts nog dat deze dit jaar wordt uitgebreid met een extra lid. Stefan Crick trad per 25/01/2020 toe tot de algemene vergadering van vzw Grafzerkje. De voorzitter lichtte nog toe dat zij de komende jaren zal werken aan een verdere uitbreiding van de AV, teneinde de werking van de Raad van Bestuur en de vzw in het algemeen zo goed mogelijk te blijven ondersteunen en uitbouwen.

Na het technische luik van de vergadering volgde een bijzonder interessante toelichting door Robby Goovaerts en Fons Vekemans (voorzitter Heemkring Het Molenijzer) over het ontstaan van het Putse funeraire lapidarium, waarna het hele gezelschap ook een kijkje ging nemen met gids Flor Van Vlasselaer. Nadien kregen we een heldere toelichting over Familiekunde Vlaanderen van Leo Vervloet. De maaltijd, verzorgd door de Heemkring, was dit keer eenvoudig en lekker (ballekes met krieken). De soep – vers gemaakt door ons bestuurslid Brigitte – was overheerlijk. En na de gezellige lunch gaf ons lid van de Algemene Vergadering Frank Seberechts nog een toelichting over de Arlington Cemetery, dat die hij zelf bezocht. Van al deze activiteiten leest u verder in deze nieuwsbrief nog een uitgebreid verslag.

Al bij al hoorden we van al de aanwezigen dat het een fijne dag was, dat er een gezellige en gemoedelijke sfeer hing en vooral: het lapidarium was een verrassing van formaat die je niet zou verwachten bij een Heemkring (al mag je die van Putte echt niet onderschatten!). We gingen in ieder geval met een fijn gevoel naar huis.

 info: 

   Heemmuseum Het Molenijzer
   Heuvel 41 B 2580 Putte
   0497 342690, 015 752798

 http://www.bloggen.be/heemkringputte/

-  Indien u graag het volledige verslag van de AV ontvangt, dan bezorgen we dat graag op aanvraag via het algemene mailadres van de vzw ([email protected]).

•  Dit programma is momenteel, buiten onze wil om, verplicht onderhevig aan de coronamaatregelen. De activiteiten die daardoor wegvallen zullen op latere data, en verspreid over meerdere maanden, ingepland worden van zodra er meer duidelijkheid is over de mogelijkheden voor de heropstart van culturele activiteiten.

Voorafgaand aan onze jaarlijkse algemene vergadering op zaterdag 24 januari, kregen we niet alleen een woordje uitleg over het lapidarium in Putte van Alfons Vekemans (lid van de Putse Heemkundekring). Ook werden de symbolen uitvoerig besproken.
 
Tekst: Alfons Vekemans
Foto’s: Robby Goovaerts, Danielle Schijn, Frans Van de Vondel enTamara Ingels
 

Tegenwoordig zijn de herdenkingsplaten van de overledenen allemaal identiek op de verschillende kerkhoven. Vroeger was dit niet het geval. Om de evolutie te tonen heeft de Putse heemkring beslist een lapidarium uit te bouwen. Ze kreeg daarbij de steun van de gemeente, die grafmonumenten van vervallen concessies verwijdert, nadat de familieleden de kans hebben gekregen de voorwerpen op te halen.

We zien de evolutie van het eenvoudige houten kruis, geplaatst achter een aarden grafheuveltje, naar gietijzeren kruisen en daarna de stenen zerken met een horizontale afdekplaat en een verticale rug, waarin meestal een kruis verwerkt werd. De gebruikte materialen waren natuursteen, meestal arduin, en beton. Tegenwoordig wordt veel graniet gebruikt.

De kindergraven zijn te herkennen aan hun kleinere afmetingen en de engeltjes of lammetjes.

 

Oorspronkelijk had men op het kerkhof alleen de houten kruisen in het zwart waarop in witte letters de naam en de overlijdensdatum aangeduid werden. Dit was het werk van de schrijnwerker. Soms is zowel de staande plank als het kruis met een zadeldakje tegen inwatering afgedekt, daaroverheen werd ook wel een loodslab bevestigd. Het hout is gelakt of geschilderd. Een geschilderd grafschrift vervolledigt het geheel. Soms is deze tekst ingekerfd met een guts en vervolgens geschilderd.

Later kwamen de gietijzeren kruisen en de metalen ovalen bakken met foto en bloemen. Grafstenen waren zeldzaam op landelijke kerkhoven. Het waren alleen de rijken die er een hadden. Grafstenen bestonden uit natuursteen of waren van gegoten kunststeen, zeker na de opkomst van het cement.

Op en rondom begraafplaatsen wordt vanaf de 19de eeuw in toenemende mate gebruikgemaakt van ijzer. Niet alleen de begraafplaats op het kerkhof wordt omheind met giet- en smeedijzeren hekwerken, maar ook de grafplaatsen met veelal natuurstenen graftekens worden ermee omgeven. Een soberdere vorm voor het omgeven van een graf zijn hekpalen waartussen ijzeren kettingen zijn gehangen.

Bronzen lettertekens op een natuurstenen zerk of koperen tekstborden komen vaak voor. Zwart glazen platen met vergulde grafinscripties lijken kenmerkend te zijn voor het begin van de 20e eeuw.
Geëmailleerde ijzeren portretten en foto’s op porseleinen plaquetten laten het beeld voortbestaan van de betrokken overledene.

We bekeken tijdens ons bezoek 4 gietijzeren kruisen: eentje met O.-L.-Vrouw in krans en M-monogram, eentje met Christus aan het kruis in stralenkrans, eentje met Heilig Aanschijn en een model met onderaan twee treurende vrouwen. De drie eerste kruisen werden tot op heden niet teruggevonden in de bewaarde modelbladen. Het laatste kruis is meer dan waarschijnlijk een productie van Van Aerschot (model nr. 20). De afmetingen zijn ongeveer gelijk. Over andere producenten is er bij mijn weten niet zoveel onderzoek gedaan. In M & L, XXI, 2001, nr. 4 verscheen een art. van J. Nijssen over de grafkruisen van ijzergieterij Brialmont in Sint-Truiden. Die kruisen zijn echter totaal verschillend van die van Van Aerschot. Ook sommige kachelfabrikanten (Godin en / of Nestor Martin) hebben gietijzeren grafkruisen geproduceerd en waren zeker in staat om grote aantallen op de markt te brengen. Op dit gebied is er in ieder geval zeker nog veel te onderzoeken.

De graftekens die bewaard worden in het lapidarium werden voor hun overbrenging nog uitgebreid gedocumenteerd. Naast inventarisatie werden er onder meer foto’s genomen met informatie over de oorspronkelijke ligging. Naast het akkoord van de gemeente werd voor alle zekerheid ook het akkoord van de betrokken families gevraagd. Links: twee graftekens (kindergraven) met engeltjes. Rechts: beide graftekens op hun oorspronkelijke plek.

Leo Vervloet van de Koninklijke vereniging familiekunde Vlaanderen regio Mechelen legt uit wat de vereniging tot doel heeft:
 
1. Het organiseren en coördineren van de huidige bedrijvigheid in verband met de genealogie en de heraldiek;
2. Het bevorderen en het propageren van het familieonderzoek, onder de brede lagen van de bevolking, de opleiding en de aanmoediging tot het samenstellen van een familiegeschiedenis;
3. De leden met raad en daad te helpen bij hun persoonlijk familieonderzoek, zowel door het verstrekken van advies en voorlichting, als door uitwisseling van genealogische gegevens;
4. Het vrijwaren en veilig stellen van familiearchief en historische documenten;
5. Het verlenen van ondersteuning, advisering en/of begeleiding aan erkende organisaties van sociaal-cultureel werk en aan andere sociale, educatieve of culturele organisaties.
 

Regio Mechelen omvat
de volgende gemeenten:
Beerzel, Berlaar, Bevel, Blaasveld, Bonheiden, Booischot, Bornem, Breendonk, Duffel, Gestel, Hallaar, Heffen, Heindonk, Heist-op-den-Berg, Herenthout, Hingene, Hombeek, Hulshout, Itegem, Kessel, Koningshooikt, Leest, Lier, Liezele, Lippelo, Mariekerke, Mechelen, Muizen, Nijlen, Onze-Lieve-Vrouw-Waver, Oppuurs, Putte, Puurs, Rijmenam, Ruisbroek, Schriek, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver, Tisselt, Walem, Weert, Wiekevorst en Willebroek.
In het totale verband van familiekunde Vlaanderen hebben zij de meeste publicaties op hun naam staan. Men kan controleren welke boeken dat zijn: het zijn er een paar honderd.  Hun bibliotheek bevat eveneens werken die buiten deze regio vallen. Voor dit alles kan men best steeds de website raadplegen:

http://www.fvmechelen.be

Ook geven zij een tijdschrift uit: de Mechelse Genealoog.  Deze verschijnt 5 maal per jaar en omvat de agenda en allerlei, meestal plaatsgebonden artikelen die historisch zowel als genealogisch zijn.
Ook is de Burgerlijke stand van Putte, Beersel, Grasheide en Peulis aanwezig en die is te raadplegen op basis van de huidige wet op de privacy. Dit gedeelte is eigendom van heemkring “Het Molenijzer”
 
https://www.eoswetenschap.eu/diy/hoe-ver-kun-je-terugkeren-je-stamboom
Op vraag geeft de heemkundekring ook beginnerscursussen.  Het omvat een reeks van 5 lessen die zo’n 2 ½ uur per keer in beslag nemen.  Eveneens is er dan ook een syllabus beschikbaar.
 

Bronnen
Onderstaande link naar een podcast van EOS-magazine: Interview met genetisch genealoog Maarten Larmuseau over hoe ver je kan teruggaan in je stamboomonderzoek:

-  
https://www.eoswetenschap.eu/diy/hoe-ver-kun-je-terugkeren-je-stamboom

Omdat de mensen vroeger niet konden lezen werden symbolen gebruikt i.p.v. tekst.
Funeraire kunst heeft betrekking op alle uitingen van kunst en symboliek die aangebracht zijn op graven en begraafplaatsen. Over het algemeen worden hiermee symbolen bedoeld.      

Tekst: Alfons Vekemans
 

Afgebroken zuil
Plotseling (veelal jonge) afgebroken leven
 
Schuin afgesneden zuil
Plots overleden
 
Anker
Standvastigheid, vastberadenheid en trouw. Ook symbool voor zeelieden
 
Doodshoofd met gekruiste beenderen
Kortstondigheid van het leven en de betrekkelijkheid van alle aardse bezit
 
Eik
Sterkte, onsterfelijkheid en eeuwig leven
 
Gesluierde urn
Oud Romeins symbool voor dood en rouw. De sluier op de asurn is het symbool voor het afdekken of bedekken van het leven
 
Ineengrijpende handen
Liefde, trouw en verbondenheid tussen man en vrouw
 
Klimop
Eeuwig leven (altijd groene bladeren). Vasthouden van herinneringen en verbondenheid tot in de dood (het hechten).
 
Korenaren
Eucharistieviering of Avondmaal
 
Lauwerkransen
Onvergankelijkheid en eeuwig leven, overwinning, roem en eerbetoon
 
Laurier
Blijvend groen
 
Gietijzeren olielampje
Eeuwige licht
 
Twee met elkaar verbonden ringen
De hemel en de aarde en de verbondenheid van twee mensen
 
Schelp
Graf dat de mens omsluit na zijn dood voor hij mag opstaan. Symbool voor pelgrims en bedevaarten. Ook van vruchtbaarheid, liefde, huwelijk en leven
 
Neergehouden toorts of gedoofde fakkel
Gedoofde leven
 
Treurwilg
Rouw en verdriet
 
Zandloper
 Symbool voor het  aardse (tijdelijke) leven
 
Gevleugelde zandloper
Kortstondigheid van het leven en het gestadig naderen van het stervensuur. De omkeerbaarheid van de zandloper wordt in de christelijke traditie gezien als het nieuwe leven na heropstanding.
De betekenis van de vleugels is dat het leven vervliegt.
 
Zeis
Dood. De dood wordt ook wel de grote maaier genoemd, die oogst aan het eind der tijden.
Onverbiddelijkheid van de dood.
 

Biddende handen

Overledene was christelijk
 

Christus - Christus aan het kruis

Jezus, de Verlosser, de Messias, de zoon van God.

Lijden van Christus tot verlossing van de mensheid en het geloof in wederopstanding

 

Engeltje met vleugels

Onschuldig kind dat als engel naar God vliegt

 

Opengeslagen boek (bijbel)

Band van de overledene met de bijbel

 

Kruis

Voor het een algemeen christelijk symbool werd het symbool van verzoening, synthese tussen hemel en aarde en de 4 windrichtingen

 

Kruis in stralenkrans

Dag der heropstanding

 

Overlijdenskruisje

Teken van het einde van het aardse leven. Christus stierf aan het kruis

 

Miskelk

Symboliseert de christelijke religie en eucharistieviering. Vrijwel uitsluitend op priestergraven

 

Palmtak

Overwinning op de dood; intocht van Jezus in Jeruzalem; teken voor martelaren.

 

 
Adelaar
Opvliegen van de ziel naar de goden; op de kerk neerdalende genade van de geest
 
Duif
Vrede (met palmtak of olijftak in de snavel), verzoening, liefde; eenvoud, onschuld en zuiverheid
 
Duif zittend op grafsteen
Ziel van de overledene die krachten verzamelt voor de reis naar de hemel
 
Hond
Trouw en waakzaamheid
 
Konijn
Vruchtbaarheid, op kindergraven als symbool van liefde voor dit (knuffel)dier
 
Lam
Lam Gods dat de zonden der wereld draagt, een symbool van gelovigen en martelaren.
Bij kinderen: reinheid en onschuld
 
Leeuw
Kracht, macht, krijgshaftigheid
 
Pauw
Verheerlijking en opstandig
 
Slakkenhuis
Harmonie door zijn harmonisch gevormde spiraalvormig huis. Ook symbool van zelfgenoegzaamheid, de slak draagt zijn hele bezit met zich mee.
 
Slang
Leven en dood, gif en genezing; schranderheid
 
Staartbijtende slang
Oneindigheid
 
Cirkel
Is slang met mond aan de staart. Is symbool voor het eeuwige leven
 
Uil
Nacht en dood
 
Visje
Teken van de eerste christenen (Jezus Christus: visser van mensen)
 
Vlinder
Kortstondigheid van het leven; bij het sterven van de mens ontstijgt de ziel uit haar stoffelijk omhulsel zoals een vlinder uit haar pop; wedergeboorte; onsterfelijke ziel
 
Zwaan
Eeuwige trouw

 
Trompet, fiets, schilderspalet, zeilboot, zangvogel, gitaar, voetbal, …
 

Esculaap (arts), schaal en slang (apotheker), ploeg (boer), hoefsmid, bijenkorf (imker), weegschaal (jurist), troffel en steenbeitel of haak, steenbeitel, schietlood en troffel (metser), harp, luit en muziekstandaard (muzikant), waterkraan, soldeerhamer of ijzer en vlam (loodgieter), aambeeld, tang en hamer (smid), passer, steenbeitel en ronde hamer (steenhouwer), rechthoek, houtboor, beitel, bijl en boomzaag (timmerman)

D.O.M.: Deo Optimo Maximo (aan God, de beste en hoogste, gewijd)
R.I.P.: Requies’ca(n)t in Pace (hij/zij ruste in vrede)
JHS:    Jesus Hominum Salvator (Jezus de redder der mensen)

Washington is een stad die geschiedenis ademt. Er zijn ongelooflijk veel monumenten en het is beslist een van de interessantste hoofdsteden die ik ooit heb bezocht. Tijdens mijn verblijf in Washington voor onderzoek naar de holocaust, alweer enkele jaren geleden, kreeg ik de kans om het Arlington National Cemetery te bezoeken.
 
Tekst en foto’s:
Frank Seberechts

Arlington National Cemetery is een Amerikaanse militaire begraafplaats in Arlington County, Virginia, aan de overkant van de Potomac rivier die de staat scheidt van Washington, D.C.. Daar worden vele doden van de conflicten van de natie begraven, te beginnen met de Burgeroorlog. Het United States Department of the Army, een onderdeel van het United States Department of Defense (DoD), controleert de begraafplaats.

De nationale begraafplaats werd tijdens de Burgeroorlog aangelegd op het terrein van Arlington House, dat de nalatenschap was van Mary Anna Custis Lee, vrouw van de Zuidelijke generaal Robert E. Lee. Ze was verre familie van de eerste president van de Verenigde Staten George Washington. De begraafplaats werd voor het eerst in gebruik genomen in 1864. Dagelijks zijn er ongeveer vijftien begrafenissen. Arlington National Cemetery telt zo’n 400.000 graven, maar daarnaast zijn er nog tientallen monumenten en gedenkstenen verspreid over het hele terrein.
De begraafplaats is verdeeld in 70 secties. Sommige secties in het zuidoosten en het westen van de begraafplaats dienen voor toekomstige uitbreiding. Sectie 60, in het zuidoosten van de begraafplaats, is de begraafplaats voor militairen die sinds 2001 zijn gesneuveld in de “Global War on Terror”. Een andere sectie, de Hill-afdeling, omvat monumenten voor Joodse, protestantse en rooms-katholieke militaire aalmoezeniers. Meer dan 3.800 voorheen tot slaaf gemaakte mensen, die tijdens de Burgeroorlog “Contrabands” werden genoemd, zijn in Sectie 27 begraven.

Het Graf van de Onbekende Soldaat staat op de top van een heuvel met uitzicht op Washington, D.C. Het is een van de meer bezochte plekken op de begraafplaats. Het graf is gemaakt van marmer dat in Colorado is gedolven. Het bestaat uit zeven stukken, met een totaal gewicht van 72 ton. Het graf werd voltooid en geopend voor het publiek op 9 april 1932. Verschillende onbekende militairen werden daar later in crypten geplaatst. De soldaten die daar begraven liggen zijn:

- De Onbekende Soldaat van de Eerste Wereldoorlog, begraven op 11 november 1921; President Warren G. Harding leidde de plechtigheid.

- De Onbekend Soldaat van de Tweede Wereldoorlog, bijgezet op 30 mei 1958; President Dwight D. Eisenhower leidde de plechtigheid.

- De Onbekende Soldaat van de Koreaanse Oorlog, ook bijgezet op 30 mei 1958; President Dwight D. Eisenhower leidde ook deze plechtigheid, vicepresident Richard Nixon trad op als vertegenwoordiger van de nabestaanden.

- De Onbekende soldaat van de Vietnamoorlog, bijgezet op 28 mei 1984; president Ronald Reagan leidde de plechtigheid.

De overblijfselen van de Onbekende soldaat uit de Vietnamoorlog werden op 14 mei 1998 onder het bestuur van president Bill Clinton ontgraven en geïdentificeerd als die van Air Force 1st Lt. Michael J. Blassie. Diens familie liet de stoffelijke resten herbegraven in de buurt van hun huis in St. Louis, Missouri. Er is dan beslist dat de crypte bij het Graf van de Onbekenden die de overblijfselen van de Onbekende Vietnamsoldaat bevatte, leeg zal blijven.
Het Graf van de Onbekende Soldaat wordt sinds 2 juli 1937 voortdurend bewaakt door het Amerikaanse leger. Het 3de  Amerikaanse Infanterieregiment (“The Old Guard”) begon met de wacht aan het graf op 6 april 1948. Bij de wacht aan de huidige graven volgt de bewaker een vastgesteld patroon. De wacht wordt elk half uur bij daglicht in de zomer en elk uur bij daglicht in de winter en elke twee uur ‘s nachts (wanneer de begraafplaats gesloten is voor het publiek) gewisseld, ongeacht de weersomstandigheden.

Enkele van de belangrijkste zijn de volgende:

- De familie Kennedy is er onder meer vertegenwoordigd door president John F. Kennedy (1917-1963), zijn vrouw Jacqueline Bouvier-Kennedy-Onassis (1929-1994), twee jong gestorven kinderen van dit koppel, senator en presidentskandidaat Robert F. Kennedy (1925-1968) en senator Edward Kennedy (1932-2009).

- Voorts ligt ook president William Howard Taft (1857-1930) in Arlington begraven.

- Bekende militairen zijn onder meer generaal Omar Bradley (1893-1981), Ira Hayes (1925-1955 – een van de zes soldaten bekend van de foto Rising the Flag on Iwo Jima), majoor en orkestleider Glenn Miller (1904-1944 – vermist, het betreft een gedenksteen), generaal John J. Pershing (1850-1948) en generaal George C. Marshall (1880-1959). Er liggen 367 militairen begraven die de Medal of Honor ontvingen.

- Voorts liggen ook onder meer de filmacteurs Lee Marvin (1924-1987) en Maureen O’Hara (1920-2015) en de astronauten Roger Chaffee (1935-1967), Gus Grissom (1926-1967) en John Glenn (1921-2016) in Arlington begraven.

- Tenslotte vinden we er de gedenkstenen voor de astronauten van de Space Shuttles Columbia en Challenger. De Challenger ontplofte op 28 januari 1986, 73 seconden na de lancering. Hierbij kwam de volledige zevenkoppige bemanning om het leven. De Columbia ging verloren op 1 februari 2003 bij de terugkeer naar de Aarde. Ook hier vielen zeven doden.

 

Ik besef dat ik veel te weinig aandacht heb kunnen besteden aan al die andere bekende en minder bekende personen die in Arlington begraven liggen. Hopelijk ziet u ooit de kans om deze belangrijke begraafplaats te bezoeken.

 

Tekst en foto: Jef De Mey

Het verhaal van de obelisk.

De obelisk is een monument, van de hand van architect Jos Bascourt, en werd in 1921 opgericht voor de Gesneuvelden uit Wereldoorlog I.

Oorspronkelijk stond dit monument op de rotonde van de oude begraafplaats (Moretus) in de Kerkhofstraat in Wilrijk.

In 1980 werd het geheel overgebracht naar begraafplaats Steytelinck waar het begin 2018 werd opgefrist en de 43 namen herschilderd.

Vooraan zien we de laatste rustplaats van de oud-strijders en de oorlogsinvaliden van Wereldoorlog II.

Traditie maakt plaats voor eenzaamheid,

maar ook voor intimiteit en creativiteit

 

Sinds de coronamaatregelen van kracht gingen, was de stad Leuven (net zoals elke begraafplaats) verplicht om enkele richtlijnen naar de begrafenisondernemers toe te sturen.

Tekst en foto’s: Roel Van Roosbroeck
Verantwoordelijke begraafplaatsen
Stad Leuven

Deze richtlijnen waren nodig om zelf de planning te kunnen maken en opvolgen. Enkel op deze wijze konden we alle uitvaarten met zo weinig mogelijk mensen verzorgen. Voorheen pasten wij onze planning aan naar wat er binnen kwam van uitvaarten. Maar met de Italiaanse en Spaanse beelden in het achterhoofd, leek dit de meest logische stap.

Tussendoor kunnen de grafdelvers wel de begraafplaatsen netjes houden,  terwijl de meer infrastructurele uitgesteld worden.
Klachten zijn er niet tot hiertoe, de betrokken nabestaanden hebben begrip. Zelf hoop ik snel terug gewoon te kunnen aflaten, zoveel mooier en vriendelijker. De familie mag dat ook terug zelf doen als ze dat wensen.

Als ‘alternatieve’ begrafenisondernemer is het ook niet evident werken. Zeker niet op basis van thuisopbaring. Bij een overlijden door Covid 19 of zelfs bij een vermoeden zijn thuiswakes- en opbaringen verboden. Vorige week overleed mijn schoonvader en deze beperkingen zorgden voor een zeer schone, intieme ceremonie. Zijn 5 kinderen en hun gezin komt net op 15 personen (het maximum aantal toegelaten personen), perfect dus. Elke gezinnetje bijeen in een cirkel omheen de kist en per gezin minimaal 1,5m ruimte. De rituelen kregen meer ruimte en de teksten meer aandacht. Veel persoonlijker en ook reacties van de familie, schoon en ontroerend, echt.

Om te vermijden dat  meerdere bezorgingen op een zelfde moment doorgaan, zijn we genoodzaakt volgende maatregelen door te voeren:
 
Elke afspraak tot bezorging wordt telefonisch vastgelegd met de planner van de begraafplaatsen op het nummer …
 
De planner kan best inschatten hoeveel tijd, materieel en personeel er nodig is.
 
Samen met hem kan u meteen het juiste bezorgmoment afspreken. Dit bezorgmoment komt dan op het document ‘Uitvaartverklaring’ dat u zoals voorheen per mail aan de dienst begraafplaatsen zendt op [email protected].
 
We zijn ons bewust dat het bezorgmoment meestal wordt bepaald in het bijzijn van de familie van de overledene. Daarom zal het centrale nummer elke dag bereikbaar zijn tussen 08.00 en 22.00 uur, ook in het weekend. Bezorgingen worden op zaterdag ook mogelijk  tot 15.00 uur i.p.v. 12.30 uur nu.
 
Niet  afgesproken bezorgmomenten nemen we niet op in onze planning.

Ook vragen wij uw aandacht
voor volgende aandachtspunten:
 
Het aflaten met touw maakt dat er vier personen op minder dan 1,5m moeten werken. Dat kunnen we niet langer toestaan.
 
Om jullie en onze medewerkers optimaal te beschermen, zullen we niet langer aflaten met touw, maar met lussen. De kist zal zo door de grafdelfmachine afgelaten worden door 1 machinist en 1 begeleider, beide medewerkers van de begraafplaats.
Onze medewerkers plaatsen de baar zoals voorheen in de buurt van de begraafput, enkel zullen er nu lussen overheen liggen.
 
Uw medewerkers plaatsen de kist vanuit de lijkwagen op deze baar. Het door jullie voorzien afsluitend afscheid kan verder gebeuren. Nadien zorgen wij voor het aflaten van de kist.
 
Zoals steeds is het een recht voor de nabestaanden om de bijzetting bij te wonen tot op het einde. Wil u hen op de hoogte brengen van deze uitzonderlijke werkwijze?
 
We verontschuldigen ons voor deze minder persoonlijke benadering.
 
Willen jullie je medewerkers vragen om nog beter toe te zien op de social distancing aub?
Afscheid nemen is een bijzonder intens moment, dat weten we allemaal.
Maar  het bestrijden van dit coronavirus vraagt om goede opvolging van de door de overheid opgelegde maatregelen.
 
Jullie medewerkers hebben een band met de rouwenden, gebruik hun autoriteit binnen de rouwstoet om de rouwenden die afstand te laten bewaren!
Op dit moment gebeurt het absoluut te weinig!

Op zaterdag 8 februari 2020, werd voor de derde keer de tweejaarlijkse Gouden Terebinth-wisseltroffee uitgereikt in de prachtig aula van begraafplaats Tolsteeg (Utrecht), met prachtige muurschildering van Escher.

 

Tekst: Lin Verbeemen,

foto’s: Clasien de Vries

Uit een 15-tal inzendingen werden drie projecten genomineerd en op 8 februari kregen deze drie Stichtingen de kans hun visie te verdedigen.

Het werden drie prachtige verhalen van - vooral - vrijwilligers, voor wie een gezonde interesse of passie eigenlijk een ware obsessie werd.
Evert-Jan Halkus en Pieke van Doorn-
Witteveen, kwamen als eerste aan bod om over hun ‘Nederlandse Stichting tot Behoud van de Graftrommel in Veenhuizen’ te vertellen.
Een Stichting die 5 jaar geleden het levenslicht zag en zeer snel haar grenzen verlegde met contacten in België en ondertussen ook in Engeland, Ierland en Australië. Daarom werd de keuze gemaakt, de naam om te vormen tot
Nederlandse Stichting voor het behoud van de Graftrommel.
Hoe de graftrommel ooit onstond en zelfs werkgelegenheid creeërde, eveneens  regionale en internationale verschillen werd ruimschoots toegelicht. Alsook de zoektocht naar de juiste restauratiematerialen en mogelijkheden met de nadruk dat het ondertussen écht wel vijf voor twaalf was om deze ‘vergeten groet’ te bewaren.

Als tweede spreker kwam John Vaessen, vertellen over de Stichting Oude Kerkhof Roermond. Hij kwam amper met de vooropgestelde 25 minuten sprekerstijd toe, want hij  had dan ook de geschiedenis en het restauratie-stappenplan van een volledige begraafplaats toe te lichten.
Graftrommels, grafdeksels, hekkenwerk, monumenten en nog zoveel meer werden gerestaureerd met nadruk op het behoud waarbij zelfs studenten betrokken werden.

De derde genomineerde werd het verhaal van een jonge man, Remco Reiding, die eigenlijk journalist wilde worden maar 20 jaar geleden de liefde van zijn leven volgde... Namelijk een Russisch meisje, waardoor zijn interesse in het ‘vergeten’ Sovjet Ereveld van Leusden getriggerd werd.

Na zijn studies ging hij er zelfs aan het werk en werd het als het ware zijn levenswerk om op zoek te gaan, naar de correcte identificatie van de 865 bekende en onbekende Sovjet-soldaten en dwangarbeiders. Gekende namen werden op de juiste schrijfwijze gecontroleerd en via DNA-testen werden al heel wat nabestaanden opgespoord.

In 2010 werd de Stichting Sovjet Ereveld Leusden opgericht en sindsdien probeert men, zowel het historisch besef te vergroten maar ook meer jongeren te bereiken en te betrekken.

Uiteraard was het voor de jury een moeilijke keuze maar na een degelijke motivatie werd duidelijk dat Remco van de Stichting Sovjet Ereveld de Gouden Terebinth in ontvangst mocht nemen, samen met een cheque van 1.000 euro. Achteraf lichtte hij toe dat dit bedrag gebruikt zal worden om nabestaanden te helpen, het graf van hun vader, grootvader, oom of neef te kunnen bezoeken.

De twee andere genomineerden, kregen elk een cheque ter waarde van 250 euro.

• 
  www.oudekerkhofroermond.nl
  
  www.drentsegraftrommels.nl
  
   www.sovjet-ereveld.nl

Wanneer we stilstaan bij grafdecoraties in Westerse culturen denken we meestal aan  ingekaderde foto’s, plastic bloemen en door het weer geteisterde teddyberen. Onze ideeën omtrent herdenking en sentiment zijn meestal gepersonaliseerd  en ze bootsen vaak de geschenken na die we het overleden individu in leven ook zouden geven.
 
Grafdecoraties of ‘Immortelles’ en stolpen
 
 
Wanneer je een hedendaagse begraafplaats passeert kom je stapels linten en gelamineerde gedichten tegen. Naast deze persoonlijke invullingen bevinden zich  ook beeldjes van cherubijntjes, engelen van hars en plastic bloemen.

Tekst en foto’s: Kate Cherrell
Vertaling: Brigitte Schorrewegen

Deze, in grote oplage geproduceerde voorwerpen die symbool staan voor verlies en verdriet, zijn maar een klein stapje verwijderd van alle inspanningen die onze voorouders deden om hun rouw te veruitwendigen.

Plaatsing van metershoge engelenstandbeelden wordt vandaag afgeraden omwille van stijgende kosten, problemen met gezondheid en veiligheid.

Bij elke bloemenhandelaar in de winkelstraat kan je tegenwoordig een klein cherubijntje kopen voor minder dan 10£.

 

Waar stenen cherubijnen en engelen oneindig lang meegaan, zijn bloemen de meest gebruikelijke decoratie bij het rouwen. Eeuwenlang hebben ze hun plaats aan de rand van het graf behouden. Bloemen plaatsen mag dan wel een traditioneel gebruik zijn, ze hebben slechts een beperkte levensduur. Kunststof bloemen mogen dan wel langer meegaan maar ze verkleuren en verweren doorheen de tijd en moeten ook dan worden vervangen.

De Victoriaanse ‘Immortelles’ (van het Franse woord voor ‘eeuwigdurend’, “onsterfelijk”) boden echter een meer duurzame optie dan de bloemrijke grafkant.
De term ‘Immortelles’ verwijst hier naar de enorme kralenkransen die op de graven zijn achtergelaten, voornamelijk in West-Europa, meer bepaald in Frankrijk. Deze met draden omwikkelde, geparelde creaties konden tot 1,25 meter in diameter reiken en werden over het algemeen boven een mausoleum of een graftombe opgehangen. Hoewel niet direct gepersonaliseerd voor de bijgezette persoon, bevatten deze kransen bloemmotieven, woorden, kruisen en zelfs bewaarde bloemen beschermd onder glazen stolpjes.
Na verloop van tijd gaat de fijne draad die de kralen vastzette verweren en uiteenvallen, de “immortelle” blijft achter als een hoopje zwarte kralen, klaar om te worden hergebruikt voor een ander project of simpelweg verloren en verstrooid door de tijd.

De term ‘Immortelle’ wordt verder ook gebruikt  voor keramische en door glas beschermde kransen die vooral populair waren in de Victoriaanse en Edwardiaanse tijd. Dit waren massaal geproduceerde, fel beschilderde keramische of gipskleurige bloemen die als een permanent gedenkteken op de begraafplaats werden achtergelaten. Ze konden veel langer overleven dan hun organische tegenhangers.
Alhoewel ze niet biologisch afbreekbaar zijn, zijn veel van deze keramische kransen verloren gegaan door vandalisme, diefstal en de tand des tijds. De weinige kransen die in het Verenigd Koninkrijk overleefden zijn deze die onder de hoede genomen zijn van musea en particuliere verzamelaars. Deze zijn erg moeilijk op te sporen.
Bristol’s Arnos Vale Cemetery heeft een prachtige “Immortelle”, welke enkele jaren geleden werd blootgelegd bij het opruimen van een grafveld. De begraafplaats verklaarde dat de gipskrans in de loop der jaren bedekt raakte met vuil en bladafval, waardoor dit delicate voorwerp eigenlijk werd beschermd tegen dieren, vandalisme en het weer. Toen het eenmaal uit het graf werd gehaald, werd het schoongemaakt en gerepareerd vooraleer het naar het archief werd gebracht. De krans bevindt zich nu is in het Spielman-center of visitor-center van de begraafplaats, waar hij nog door generaties kan worden bewonderd.

Ook het  Market Lavington museum in Devizes heeft twee prachtige “immortelles”  in haar bezit die tot in de jaren dertig van de vorige eeuw in gebruik waren. Deze verschillen van de Arnos-krans omdat ze door zowel glas als door externe kooien tegen de natuurelementen werden beschermd.

Terwijl kransen op dit moment het meest voorkomen, kozen veel Victoriaanse en Edwardiaanse rouwenden ervoor om graven te versieren met gipsmotieven zoals geklemde handen, bijbels, bijzondere bloemen en vogels.

Deze zijn meer gebruikelijk op historische begraafplaatsen doordat ze over het algemeen lager en vlakker bij het graf liggen, wat betekent dat als de vegetatie zich vasthecht, ze veel beter beschermd zijn tegen de elementen dan een glazen bescherming of broze bloemblaadjes. Het zijn deze simplistische grafdecoraties die het meest onze moderne cherubijnen en sentimentele gebeeldhouwde stenen nabootsen en vervangen.

 

https://kaionegal.typepad.com/the_art_of_nothing/2012/08/french-generals-chateau-getaway-day-1st-antonins-cemetery.html

ttps://arnosvale.org.uk/life-death-and-the-rest-logo/
https://marketlavingtonmuseum.wordpress.com/2011/11/12/an-immortelle/

https://www.etsy.com/nl/listing/658389548/reserved-for-jilly-do-not-buy-rare?ref=landingpage_similar_listing_top-1

https://time4us2retire.wordpress.com/2015/01/30/our-treasures-immortelle

Kate is een jonge Engelse schrijfster/redacteur en begraafplaatsliefhebber die momenteel haar doctoraat over Victoriaanse Gothic literatuur aan het afwerken is. Hierdoor is ze vaak te vinden op begraafplaatsen en in kerken of antiekzaken, op zoek naar folklore of curiositeiten en uiteraard de ‘dood’ op zich.
Burials and Beyond, is niet alleen, haar persoonlijke blog en website maar ook een impressie van eigen artikels waarin iedereen meer kan te weten komen over bijzondere collecties of zelfs verloren familieverhalen.
 

• https://www.burialsandbeyond.com

Tekst en foto’s: E. J. Halkus

Voor 1850 waren in Frankrijk veel bedrijven die kunstgrafkransen produceerden van verschillende materialen. Zoals glaskralen- en of metalenkransen met porseleinen bloemen.
Omdat deze producten duur en kwetsbaar waren, konden deze alleen door rijke mensen aangekocht worden.
Men ontdekte echter, dat ze met een glazen stolp die ze vaak thuis op een kast hadden staan, de levensduur van deze  kransen aanzienlijk konden verlengen

Met enige zekerheid weten we dat enkele bedrijven in Engeland, die waarschijnlijk ook grafkransen maakten, dit idee overnamen en begonnen zo grafstolpen in massa te ontwikkelen. Een van die fabrieken was gevestigd in Londen.
Deze stolpen varieerden van doorsnede van 25 tot 40 centimeter. Ook kon men er een ijzeren kooi bij kopen om het glas extra te beschermen.
De constructie van de grafstolpen werd zodanig ontworpendat je ze kon ophangen, schuin of horizontaal op het graf kon plaatsen.
Uiteindelijk werden deze  producten, over heel Groot Brittanië  en de kolonien van Engeland zoals Australië, verkocht.
In de rest van Europa waren de kransen na 1850 steeds groter en vonden de oplossing in
het vervaardigen van graftrommels.
 

De mythische vogel die volgens de legende om de 500 jaar (?) zijn eigen -van geurige kruiden in een (palm)boom gemaakt- nest verbrandt, om daar na drie dagen als herboren weer uit te verrijzen, was reeds in de antieke wereld een wijdverbreid symbool voor reïncarnatie, transformatie en onsterfelijkheid. Een foutieve waarneming zou aan de oorsprong kunnen liggen van die legende. De legende vertelt immers dat “...tijdens een pril ochtendgloren, in het licht van de schittering van een felgekleurde, maar laagstaande ochtendzon- een zacht briesje het stuifmeel van de ‘phoenix dactylifera’ (dadelpalm) deed opwaaien, waardoor deze mythische vogel in zijn nest wel in vuur en vlam leek te staan, om dan even later schijnbaar als herboren weg te vliegen...”. De oud Myceense mythe vindt echter haar oorsprong in de zonnecultus (de zon die verdwijnt en opnieuw verschijnt, het leven dat dooft en opnieuw opstaat, het eeuwige verhaal dus van dood en wedergeboorte). Deze met de zonnegod geassocieerde vogel was de begeleider van de geest der doden op hun reis naar de onderwereld waar Osiris heerst.

De verrijzenis van Christus uit de dood, het christelijk zinnebeeld voor de onsterfelijkheid, putte ongetwijfeld haar ontstaan uit de oude mythe.

• www.walterbrems.be