Grafzerkje organiseert deze zomer een zoektocht op de begraafplaatsen van Kontich en Waarloos. Waar zal u denken? Tussen de grote broers Schoonselhof en de begraafplaatsen van Mechelen en Lier ligt de Kontichse dodenakker wat verscholen. Maar deze gemeente ten zuiden van Antwerpen beschikt over een bijzonder mooie begraafplaats en een kerkhof. Zeker de moeite waard om op rond te kuieren en kennis te maken met een aantal lokale en nationale persoonlijkheden en monumenten die kunnen wedijveren met de grote namen. Deze regio is tevens de ideale uitvalsbasis voor een bezoek aan de groene gordel rond Antwerpen.
 
 
Volg dus zeker onze website voor meer informatie over deze zoektocht.
 
Midden juni wordt in een aparte editie van de nieuwsbrief de zoektocht gecommuniceerd. 

Op zaterdag 23 maart vonden 19 Grafzerkjes de weg naar de begraafplaats Elsene. Daar werden ze verwelkomd door de gids Jeffrey Tyssens. Hij maakte ons in de rondleiding heel wat wijzer over de link tussen Elsene en Brussel, met  kunstenaars en  tal van intellectuelen die verbonden waren aan (of linken hadden met) de Brusselse universiteiten ULB of VUB.
 

Tekst en foto’s:
Tamara Ingels

De begraafplaats van Elsene werd in 1877 geopend. Als gevolg van de expansie van Brussel tijdens de 19de eeuw waren  de voormalige dodenakkers van de gemeente Elsene volledig ontoereikend geworden om de bevolkingsexplosie het hoofd te bieden. Oorspronkelijk werd er ca. 6 hectare vrijgemaakt, vandaag is dat naar schatting al een flinke 12 hectare begraafplaats. Op deze plek liggen veel kunstenaars begraven. Niet verwonderlijk, want  Elsene was aan het einde van de 19de eeuw een echte kunstenaarsgemeente  geworden. Er liggen hier ook heel veel militairen begraven. De onmiddellijke nabijheid van kazernes en een militair ziekenhuis is is hieraan niet vreemd.

De aanwezigheid van de universiteiten betekent dan weer dat je hier ook een aantal grafmonumenten kan vinden van vrijdenkers, vrijzinnigen en vrijmetselaars die destijds in Brussel actief waren. En laat dat nu net de specialisatie zijn van onze gids.

   Een eerste belangrijk graf is dat van schilder Felix Bovie (1812-1880). Deze kunstenaar-schilder, dichter en chansonnier stond bekend om zijn satirische liederen, waarbij ook de sfeer aan de kunstacademies niet gespaard werd. Hij was lid van verschillende vrijmetselaarsloges in Brussel, en dat kan je zien aan zijn graf. Meer nog, de symbolen die erop voorkomen zijn eerder zeldzaam binnen de grafsymboliek die we aantreffen op graven van vrijmetselaars. Natuurlijk herkennen we de veel voorkomende passer en winkelhaak, maar we zien ook het schietlood dat dwars door een grote maatstok loopt en een alziend oog. Nog op het graf staan er heel wat andere symbolen, die naar de kunstenaarsactiviteiten van Bovie verwijzen zoalseen lier, penselen, een boek en pennen. Het boek is interessant, want het zou zowel kunnen verwijzen naar het schetsboek van Bovie als  naar zijn liedjesboek. Dit boek, waarin heel wat schertsende liederen staan, is vandaag een zeldzaamheid om te vinden.

 
Wat verderop houden we halt bij het graf van Emile Francqui (1863-1935), vandaag vooral bekend omwille van de ‘Francqui-prijs’. 

Dit is een prestigieuze academische financiering van wetenschappelijk onderzoek, die in beurtrol jaarlijks wordt toegekend aan de Exacte, Humane en Biomedische Wetenschappen. De Francqui-Stichting maakt ook een Francqui leerstoel mogelijk, waarbij universiteiten docenten kunnen uitnodigen voor een sessie van 10 lessen rond een ‘hot item’ in de wetenschappen. Hij was destijds ook nauw betrokken bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, dat tot op vandaag een belangrijk financieringskanaal is voor wetenschappelijk onderzoek.

Onze gids stond ook stil bij het graf van Eugène Hins (1839-1923),  waarop een bijzonder symbool voorkomt (bijzonder om zijn betekenis in deze context). Het viooltje (pensée tricolore in het Frans) komt namelijk regelmatig voor in funeraire symboliek, maar verwijst hier heel expliciet naar de overledene als drijvende kracht van de vrijdenkersbeweging in België en internationaal.
En natuurlijk verwijst het viooltje in die hoedanigheid als symbool naar die vrijdenkersbewegingen. Hins engageerde zich ook – in funeraire context dan – voor het organiseren van burgerlijke begrafenissen voor vrijdenkers, die in zijn tijd heel veel problemen ondervonden bij het überhaupt kunnen organiseren van ordentelijke begrafenissen. Hins beschrijven is geen  sinecure.Hij was onder meer oprichter van het (vrijdenkers)tijdschrift ‘La Pensée’, medestichter van de Eerste Internationale in België (en dus een boegbeeld voor sociale organisaties in België en daarbuiten) en gemeenteraadslid te Elsene.

Ook het graf van Ernest Solvay (1838-1922) ligt op deze begraafplaats. 

Een grafmonument ontworpen door niemand minder dan Victor Horta en dat is geen toeval. Horta was immers de ontwerper voor zijn bekende woning. Art Nouveau was in die tijd dé stijl bij uitstek voor socialisten en progressieve liberalen (Solvay was volksvertegenwoordiger voor de liberale partij) om hun voorkeuren wereldkundig te maken. Van belang bij Solvay zijn niet alleen zijn vernieuwende ideeën rond industrie en wetenschappen, maar ook rond de sociale bescherming van werklieden die hij mee ondersteunde. Ook vandaag zijn er aan de ULB nog instituten te vinden die verbonden blijven met het werk van Solvay.

  Ook het graf van Adolphe Buyl (1862-1932) komt aan bod. Hij was een gedegen Belgisch politicus en liberaal burgemeester van Elsene van 1930 tot 1932 (en naamgever van de nabijgelegen Adolphe Buyllaan in deze gemeente). In de oplossing van enkele schoolkwesties rond het lager onderwijs die na de Eerste Wereldoorlog (1918-1919) hoog oplaaiden, speelde hij een belangrijke bemiddelende rol. Een schoolwet van 13 november 1919 is naar hem genoemd.  Onze gids leidde ons verder langs tal van graven van interessante liberale politici, zoals  volksvertegenwoordiger Louis Hymans (1829-1884) en zijn zoon Paul Hymans (1865-1941). 

Deze laatste is onder meer bekend als voorzitter van de Volkenbond in de jaren 1920 en 1930 en was politiek actief als Minister van Staat, Buitenlandse Zaken en Justitie.

Na heel wat interessante omzwervingen op de begraafplaats sloten we ons bezoek af bij het graf van Charles De Coster (1827-1879), auteur van de Legende van Uilenspiegel en afgestudeerd als Kandidaat in de Letteren aan de ULB.

In 1860 werd De Coster op het Rijksarchief in Brussel tewerkgesteld waar hij het materiaal voor zijn bekendste werk ‘La légende d’Ulenspiegel’ zou verzamelen. Vanaf 1864 wijdde hij zich volledig aan het literaire genre. Als schrijver debuteerde hij met de verhalenbundel ‘Légendes flamandes’ (1858) en bereikte hij het toppunt van zijn kunnen met ‘La légende d’Ulenspiegel’ (1867). In 1870 werd hij leraar aan de Krijgsschool en studiebegeleider aan de Militaire School.
Bij zijn vroegtijdige dood in 1879 was hij straatarm en zo goed als vergeten. Het zou nog meer dan dertig jaar duren vooraleer men hem als de grondlegger van de Frans-Belgische literatuur zou erkennen. Nu nog wordt zijn ‘La légende d’Ulenspiegel’ vrijwel overal beschouwd als een meesterwerk van de wereldliteratuur. Hoewel ‘La légende d’Ulenspiegel’ soms ook ‘la Bible flamande’ werd genoemd, en Tijl en Nele er worden in voorgesteld als “de geest en het hart van moeder Vlaanderen”, blijft de vrijzinnige De Coster voor Vlaanderen een wat omstreden figuur. ‘La légende d’Ulenspiegel’ was in het Frans geschreven en het bevatte een impliciet pleidooi voor het broederlijk samengaan van Vlamingen en Walen in een vrij België.
 

-   J. Tyssens. Félix Bovie (1812-1880): poète et chansonnier dans la franc-  maçonnerie bruxelloise,  in REHMLAC (Revista de Estudios Historicos de la Masoneria), Vol. 5, nr. 1, december 2013, pp. 43-64

-   https://www.francquifoundation.be/

-   M. Mayné. Eugène Hins. Une grande figure de la Première Internationale en Belgique, in Mémoire de la Classe des Lettres, 8°, 3e série, 11
     D.E. Devreese, Marc Mayné. Eugène Hins. Une grande figure de laPremière Internationale en  Belgique (compte-rendu), in, Revue belge de Philologie et d’Histoire  Année 1997  75-4  pp. 1196-1200

 -  https://www.vub.ac.be/alumni/profiel/charles-coster

Onder het motto ‘Hoe maakt u het?’ zette de 19e editie op zondag 28 april  volop in op het thema vakmanschap. Centraal stonden diverse insteken rond het cultureel erfgoed van en over vakmanschap, meesterschap, leren en maken in Vlaanderen.

Tekst: Tamara Ingels en Jeroen Venderickx
Foto’s: Tamara Ingels

Enkele maanden geleden zaten we met de dienst Begraafplaatsen van de Stad Antwerpen, de Cultuurantenne Hoboken en vzw Het  GenoOtschap rond de tafel om de krijtlijnen te bepalen van onze aanpak en samenwerking voor Erfgoeddag 2019.  We stelden het thema van een steenkapperswandeling voorop, waarbij we konden stilstaan bij de materialen, de technieken, de ontwerpen en de bijzondere pareltjes van diverse steenkappers, in dit geval op het Schoonselhof.
Om de wandelingen samen te stellen bundelden we uiteindelijk ongelofelijk veel krachten. De maanden voor de wandeling gingen we in gesprek met diverse steenkappers, zochten we naar divers beeldmateriaal en vonden we zelfs filmpjes en materialen (van steen tot beitels enz.) die onze wandelingen  ondersteunden. 

Op Erfgoeddag zelf konden we rekenen op maar liefst vier gidsen, die telkens een ander stukje van het verhaal vertelden. Patrick Van den Nieuwenhof nam aan de inkom van het Schoonselhof het onthaal van de bezoekers voor zijn rekening. Hij bracht de gegadigden naar de nieuwe berg- en onthaalruimte die vzw Grafzerkje mag gebruiken in de Neerhoeve. Daar vertelde Jeroen Venderickx (verbonden aan het KBIN, d.i. het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen te Brussel) de gegadigden uitgebreid over stenen, een vak dat ronduit zijn veld van expertise is, aan de hand van tal van staaltjes van diverse stenen. Jeroen onderhield zijn publiek over formatieprocessen van de stenen die op onze begraafplaatsen voorkomen, de plekken waar we ze vroeger en vandaag vonden en vinden, hoe ze ontgonnen worden en uit welke stoffen stenen bestaan. 

Hij toonde ook de fossielen die gevonden kunnen worden in onze welbekende Belgische blauwe hardsteen en over de tijd waarin deze bijzondere levensvormen (vb.: koralen) op onze planeet vertoefden (vooraleer ze versteenden op de zeebodem). Maar ook steensoorten kwamen aan bod, zoals bijvoorbeeld graniet. Dit duurzame gesteente bevat kwarts, veltspaat en mica als belangrijkste mineralen.  De uitwendige- (kleur, patroon, glans,...) en inwendige eigenschappen (compact, polijstbaar, weersbestendig, onderhoudsvriendelijk,....) van graniet is te danken aan haar samenstelling en vorming in het ooit vurige hart van lang uitgedoofde vulkanen. Het exotische graniet heeft zo de traditionele maar meer veeleisende arduin van de grafstenen troon gestoten.

Even later keken we naar diverse filmpjes en voorbeelden in steen. Steenkapper Emiel nam  bij de voorbereiding van Erfgoeddag voor ons speciaal filmpjes op met demonstraties van frijnen en punten (picoteren).

Steenkapper op rust Emmanuel Glatt vertelde in de  aanloop naar Erfgoeddag over zijn beroep en bezorgde ons bovendien uren beeldmateriaal uit zijn atelier, waar we grote machines zagen slijpen, polieren, enz. Deze filmpjes mochten we bovendien nog illustreren met tal van steenkappersgereedschap en ontwerptekeningen uit hun archieven.
Na de filmpjes trokken we naar de begraafplaats. Gids Vera Caremans vertelde ons over het bijzondere en prachtig uitgevoerde monument voor Samuel Tolkowsky en zijn echtgenote Elisabeth Kennes. Hun grafmonument, gelegen op het joods historische perk, is misschien wel het mooiste van het Schoonselhof. Het werd door steenkapper Victor Patteet gemaakt, die een ontwerp uitvoerde dat Samuel Tolkowsky zelf maakte voor het graf van zijn overleden vrouw. Vera vertelde ons niet alleen iets over de familie Tolkowsky, maar ook over de vele mooie symbolische betekenissen van de vleugels die dit monument zo bijzonder maken. Het verhaal werd ondersteund met foto’s van het   atelier van Victor Patteet, en foto’s die gemaakt werden tijdens het kappen aan de (toen nog) ruwe steen van het monument.

Nadien ging het onder leiding van gids Tamara Ingels verder naar een grafmonument van steenkapper Glatt. Zijn bedrijf was gevestigd in Putte (NL), vlakbij de joodse begraafplaatsen. Het bedrijf leverde heel wat monumenten in binnen- en buitenland, zo ook op het Schoonselhof. De steenkapperij  was actief sinds de jaren 1930 tot enkele jaren geleden, wanneer Emmanuel Glatt, zoon van de oprichter Joseph Glatt, na een lange steenkapperscarrière op rust ging.
Even verderop vonden we natuurlijk ook sporen van het bedrijf Jonckheer. Tamara lichtte onder meer toe wie Bernard, Clement en Walter Jonckheer waren, waar hun ateliers gevestigd waren en welke signaturen en modellen ze hadden. Later stonden we nog even stil bij het graf van Clement Jonckheer, die begraven is op deze dodenakker, in een graf dat geenszins doet vermoeden welke prachtige monumenten hij naliet.
De wandeling dwaalde verder langs tal van graven op tal van perken, waar we stilstonden bij zandkalksteensoorten, granietsoorten, blauwe hardsteen, marmer en tal van andere bijzondere stenen. We keken naar signaturen, naar modellen, naar namen en bijzondere uitvoeringen. De deelnemers werden ook gewezen op het feit dat het werk van steenkappers bij ons vandaag zeldzaam is geworden. Voor de moderne grafstenen en materialen doen we binnen onze economie massaal beroep op ontginning over de hele wereld (van Azië tot Zuid-Amerika) en op arbeid in lage loonlanden. Want de modellen die we vandaag zien en kennen zijn vaak al volledig voorbereid ter plaatse, en dienen enkel nog afgewerkt te worden bij aankomst in Vlaanderen. Ons grafmonument is vandaag dus een staaltje van een globale wereldhandel geworden – waarbij heel wat traditionele kennis verloren dreigt te gaan bij ons.
En last but not least… we keken ook naar de hemel... De weersvoorspellingen voor 28 april waren allerminst rooskleurig, met hevige regen en zelfs een donderslag in het vooruitzicht. De aprilse grillen waren ons deze keer echter gunstig gezind: tijdens beide wandelingen bleven we droog en genoten we zelfs van wat zonneschijn (al kan dat niet gezegd worden van de gidsen die nadien nog opruimden en een stortbui over zich heen kregen).

Voor ons blijft vooral bij: door samenwerken wordt je sterker! Het verhaal dat we konden brengen was er eentje van een beroep dat sterk is veranderd, van handwerk tot machinaal. Dit hadden we nooit kunnen brengen zonder de fantastische hulp en informatie van veel mensen met een hart voor funerair erfgoed.

Met dank aan Hendrik De Bouvre en de dienst Begraafplaatsen Stad Antwerpen, steenkappers Emiel en Emmanuel, steenkapperij B&G, Schoonselhofexpert Jacques Buermans, Heemkring Hobuechen 1135 vzw, vzw Het GenoOtschap en Vera Caremans, Dirk Wyns (Cultuurantenne Hoboken), Jeroen Venderickx en onze voorzitter van de AV Patrick Van den Nieuwenhof. We hopen alvast dat we aan dit initiatief zeker nog eens een vervolg kunnen breien!

 

Samuel Tolkowsky (1879-1935) werd geboren in Bialystok (Polen/Oekraïne). Hij was diamanthandelaar en voorzitter van de Beurs voor Diamanthandel te Antwerpen. Verder was hij tevens actief in het Centraal Beheer voor Joodse Weldadigheid en Maatschappelijk Hulpbetoon. Hij richtte ook het tijdschrift van dit centraal beheer op: ‘La Centrale’. 

Het graf werd ontworpen door Samuel Tolkowsky en toont grote vleugels van een duif. Dit is een rechtstreekse verwijzing naar het opschrift ‘Garde moi sous tes ailes’. Over deze zin bestaat onduidelijkheid. A. Havermans verwijst naar  de tekst uit Psalm 17 (Garde-moi comme la prunelle de l’oeil; cache-moi sous l’ombre de tes ailes’ (vrij vertaald : Behoed mij dan, laat mij niet vrezen,
behoed de appel van uw oog; breid uit uw vleugels van omhoog en laat mij zo geborgen wezen).
Andere bronnen verwijzen echter naar een liefdesliedje.
De brede vleugels verwijzen mogelijk ook naar het werk van Tolkowsky binnen het Centraal Beheer voor Joodse Weldadigheid en Maatschappelijk Hulpbetoon.
 

-  A. Havermans. Schoonselhof Nu! Erfgoedcel Antwerpen, 2005, p. 258-259.

-  http://www.schoonselhof.be/schoonselhoftz/tolkowsky%20samuel.html

-  T. Ingels en C. De Spiegeleer. Studie van de historisch joodse perken (I-J-K, Begraafperken der  Israëlitische gemeenten van Antwerpen - Begraafplaats Schoonselhof, Antwerpen, 2017

Een weekje Vulkaneifel (D).  Na een ‘Traumpfad’ wandeling in MONREAL (een zeer mooi typisch dorpje met kerk, toren en vestingstoren-beslist de moeite waard), nog even een kijkje nemen in het 7 km verderop liggende MAYEN.  En dat levert nieuws op voor deze editie.
 

Tekst en foto’s: Johan Herreman (maart 2019)

Nabij de ingang van het EIFELMuseum gevestigd in de GENOVEVABURG MAYEN treffen we links een verzameling van ‘wegenkruisen’ aan, typisch voor de streek.  Deze oude traditie  stamt, aldus de uitleg ter plaatse, wellicht uit de middeleeuwen.   

De verzameling ‘Basaltlava’kruisen komt van veldwegen en wegsplitsingen  (Wegkreuzungen) uit Bayen en omgeving waar ze door grootschaliger landbouw en wegenbouw hun plaats verloren.  Gelukkig kregen ze een bestemming nabij het Eifelmuseum.
 
De inscripties laten kennen dat het veelal privaatschenkingen waren, weze het als Processiekruis aan een oude pelgrimsweg (vb. in Thür oder St. Johann) of aan een bedevaarts-/bidplaats/ommegang rondom een dorp.  Eveneens is er  sprake van ‘gedachteniskruisen’ nav een smartelijk ongeval of genezing.  (op onze wandelingen hebben we er zo drie ‘te velde’ ontmoet).
 
Naast de korte inschriften met de namen van de schenker(s) vinden we ook de jaartallen terug, soms een huissymbool (Hauszeichen) en sporadisch een inscriptie die verwijst naar het beroep van de ‘kruiszetters’.  Het zetten van kruisen was in de 18e eeuw nog zo algemeen gebruikelijk dat onder de steenhouwers ook ‘Kreuzesmächer’  een eigen beroepsgroep vormden. Volkskunst op en top.
 

Met veel plezier lazen we nog dat de ‘Basaltkreuze des Mayener Raumes’ een teken zijn van uitdrukking van de volksvroomheid en bijgevolg een wezenlijk deel van de kultuurgeschiedenis van de (Eifel)regio.  En dat ziet men ook op andere begraafplaatsen.  Niet alleen aan de zerken maar ook aan de zorg, de bloemen en de brandende lichtjes. 

Sinds enkele jaren wonen mijn zus en schoonbroer in de prachtige omgeving van de Hermetonvallei waar we regelmatig gastvrij enkele dagen mogen vertoeven.

Tekst en foto’s:
Jef De Mey (22-02-2019)

Tijdens één van de vele wandelingen in de mooie natuur in maart 2017 kwamen we terecht op een open plek in het bos waarop een grootte kapel staat omgeven door een muur.
Bij het naderen blijkt uit een informatiebord dat deze kapel is toegewijd aan Sint Hilarius. Dit heiligdom heeft een oorsprong van de XIde of XIIde eeuw en was ooit de parochiekerk van het verdwenen dorp Ossogne.
Als beginnend geïnteresseerde in het funeraire erfgoed ging ik nieuwsgierig mee door de getraliede poort en kwam terecht in het oude kerkhof, dat tot heden nog steeds in gebruik is als de begraafplaats van Matagne-la-Petite.   Tot mijn verbazing zijn er nog veel oude grafzerken en graftekens, o.a. enkele gietijzeren kruisen, ook kruisen met inscripties uit steen ingebouwd in de muur.   Door verder rond de kerk te wandelen ben ik tot mijn verbazing nog een achttal graftrommels en kastjes tegengekomen.   Enkele hiervan waren nog in goede staat bij andere was er niet veel meer van te maken..  

Dit maakt dat voor mij het funeraire erfgoed geen saaie en lugubere materie is, maar steeds weer een verassend en interessant onderwerp om het overleven van het verleden terug in herinnering te brengen, te koestern, en geschiedenis te maken.

Hierbij een link naar de website van kapel Sint Hilarius en omgeving waar nog veel afbeeldingen en informatie te vinden zijn maar niet specifiek over de graftrommels :

https://sites.google.com/site/valhermeton/les-villages/matagne lapetite/patrimoine-religieux

Door verder te surfen en te verdwalen op deze website zag ik dat er over deze kapel nog interessante informatie te vinden is over grafzerken van begin 1600.

Weinigen weten echter dat naaste familieleden van de schrijver op het Deurnese Sint-Fredeganduskerkhof begraven liggen (maar dan wel onder minder somptueuse grafzerken

Tekst en foto’s:
Stefan Crick voorzitter Jacques baron Le Roy Genootschap (februari 2019)
 

Evenzo weten weinigen dat er adellijk bloed door Consciences naaste familie stroomt.
 
In de stamboom van Hendrik Conscience hangen nogal wat adellijke takken. De titularissen ervan werden in de Deurnese graven van de families Le Roy (de Gansendries)-Conscience en Le Roy de Gansendries-Van den Berghe gelegd.
 
Het was de heer Henri Vydt (+), geacht lid van het Jacques baron Le Roy Genootschap, die mij hierop  attent maakte. Hij was dan een vurig bewonderaar van Hendrik Conscience en tevens afstammeling van een oud Brabants geslacht via zijn moeder Augusta A. M. L. Le Roy de Gansendries.
Daarom startte ik een onderzoek naar Vydts directe familieleden gerelateerd aan de Vlaamse volksschrijver.
 
Wat weten we over die familie Le Roy de Ganzendries? Ik ga hier niet de volledige genealogie uit de doeken doen. We weten wel zeker dat het oude geslacht Le Roy aangevuld met “de Gansendries”, de naam van een kleine heerlijkheid is in het Waasland. Jacques Le Roy (1633-1719), historiograaf, vermeldt in zijn “Castella Et Praetoria Nobilium Brabantiae” uit 1696 het kasteel van Dworp in Brabant als één van de bezittingen van de Le Roy’s.

De familie Le Roy de Gansendries bewoog zich zoals alle toenmalige adellijken in het Brusselse dicht bij de vorst. We treffen dan ook in de Sint-Michiel en Sint-Goedelekathedraal hun eerder eenvoudige grafsteen aan.

Om ons toch enigszins te kunnen oriënteren geef ik kort de genealogie van onze geachte Henri Vydt vanaf de 17de eeuw:
Waar vandaan kwamen die Le Roy’s
via via verwanten van Henrik Vydt?
Ik vond het antwoord in de studie van Jean-Théodore de Raadt, secrétaire de la Société d’archéologie de Bruxelles, Jacques Le Roy baron de Broechem et du Saint-Empire Historien Brabançon et sa famille, in een passage waarbij hij de oorsprong van de Le Roy’s, volgens de traditie plaatst in het 15de-eeuwse Frankrijk.
Bij raadpleging van andere geschreven bronnen vinden we verder in de tijd de
familie Le Roy in het Brabantse Dworp.

Het kasteel van Dworp werd gebouwd door Ignace Le Roy (+1669), zoon van Jacques Le Roy (+1667), heer van Herbais en van Jeanne Maes. Hij huwde in 1662 met Suzanne Catherine Nys en kreeg een zoon Jacques Landelin. Hij was een neef van Jacques Le Roy (de Broechem) (1633-1719) naar wie onze vereniging genoemd werd.

De adellijke titel met toevoeging van “de Gansendries” werd verleend  in 1776 verleend aan Jean Jacques Le Roy (die zich baron mocht noemen).
Door verervingen verwierven de Le Roy’s de heerlijkheid Gansendries gelegen in het Waaslandse tussen de Mosselbank en Vrasene
Naar waar verwijst Gansendries? Het toponiem wordt als volgt verklaard: Gansen + dries(= braakliggende akker, verarmd bouwland dat als (schapen)weide gebruikt wordt, met gras begroeid dorpspleintje beplant met hoge bomen, binnen de omheining  van een boerenwoning, broekland. (Van Dale).  Mijn bezoek ter plaatse in 2000 bevestigde eerder een bebouwde omgeving.

Heraldisch kende het wapen van de Le Roy’s een evolutie. Met als uiteindelijk resultaat “op een rood veld een zilveren dwarsbalk met in het blauwe hartschild twee gouden gekruiste griffioenpoten”. Het schild, waarop een baronnenkroon,  wordt gehouden door twee naar mekaar gewende gouden grijpgieren die elk een banier houden met rechts het wapen van Le Roy; links dit van de familie le Brune. Dit alles op een groen terras.

In het familiearchief van de heer Henri Vydt  (grootmoeder was Augusta A. M. L. Le Roy de Gansendries) bevinden zich naast enkele 17de-18de-eeuwse portretten een aantal authentieke wapenrollen die de afstamming van de Le Roy’s bevestigen.

Afstamming Le Roy de Gansendries, Transcriptie van de Wapenrol

 

Extrait De Huit Quartier de Noblesse selon Anc. Genealgie signé
Par Cinq Herauts d’Armes L’Année 1736 a Bruxelles
 
Jean Jaque Le Roij chevalier, licentié es Loix fils ainé de Messire Jacque Ignaceet de Dame Marie Joseph De Bruyne d’Aelstépousa Damoiselle Marie Anne Caroline Van de Perre Dame de Gansendris fille de Jaque Lievin  avocat a Gand et de Dame Anne Gerardine Fino
 
Jaque Ignace Le RoijChevalier fils de Charles Francoiset de Dame Manuela Garcia y Sta Cruzfut soixante ans consécutifs Secretaire de Sa Majesté en son Conseil Privé D’Etat a Bruxelles
 
Charles Francois Le Roij Ecuier Fils de Pierre Joseph de Dame Marguerite Anne Sulfolk secretaire de Sa Majesté Charles Seconden sa seretairie du Conseil D’Etat aux Affaires de Pays Bas a Madridépousa Damoiselle Manuela Garcia y Sancta Cruz fille de Don Rodrigues et de Ursula Garcia Sta Cruz
 
Pierrre Joseph Le Roij Ecuier Archer de la Garde NobleDe S.A. Me Prince Cardinal
fils de Jean Le Roijécuier nee L’ an 1554et de Dame Amelberge Geerensil était officier dans les Trouppes Des Archiducs Albert et Isabelleet  fils d’hubert Avocat
et Conseiller Pensionnariea Nivelle en 1400 epouse Damoiselle Marguerite Anne Sulfort fille de Mathiieu aussi Noble Archer & a

Jacques Le Roy, Castella et Praetoria nobilium Brabantiae, Leiden, 1699, pg. 31.

J.A. Rombaut, Het Verheerlykt of Opgehelderd Brussel,… Brussel, 1777.

Jean-Théodore de Raadt, Jacques Le Roy baron de Broechem et du Saint-Empire Historien Brabançon et sa famille,Thieme, Nimègue, 1891.

Constant Theys, Geschiedenis van Dworp, Brussel, 1948.

Alphonse Wauters, Histoire des Environs de Bruxelles, Livre Dixième – B., Ed. Culture et Civilisaton, Bruxelles, 1974.

Onuitgegeven: Uit de geschiedenis van het kasteel,Kasteel Gravenhof, Dworp. z.d.

L. Duerloo, P. Janssens, Wapenboek van de Belgische Adel van de 15de tot de 20ste eeuw, Gemeentekrediet, 1992.

Paul Arren, Van Kasteel naar Kasteel, deel 8,  pag. 88-94,Hobonia, Kapellen, 1999.

Geneanet.

Archief van Marcel Windey, Borgerhout

Archief Letterenhuis, Antwerpen.

Archief M. Vydt, Morstel,

Archief Jacques baron Le Roy Genootschap , S. Crick.

Rijksarchief, Brussel, Fonds Breyne.

Jean Le Roy, ridder (°1554) x Amelberga Geerens
Pierre Joseph Le Roy de Gansendries, ridder x Marguerita Anne Sulfort
Charles François Le Roy de Gansendries, ridder x Manuella Garcia Y Sancta Cruz
 
I. Jacobus Ignatius Le Roy de Gansendries ridder x Maria Catharina Josephe de Bruyn
Joannes Jacobus I (°1721) x Marie-Louise E. F. J. Stockaert (°1744)
Edouard J. L. R. H. G. (°1776)
Isidore H. Le Roy de Gansendries (°1771) baron x Marie-T. Dietrich
Louis Le Roy de Gansendries ((°1811) x M. Josepha Detiège
II. Johannes (Jean) Abraham Le Roy de Gansendries (°1835-1920) x Anne Marie Johanna Conscience (°1829-1849)
 
II. Johannes (Jean) Abraham Le Roy de Gansendries (°1835-1920) x Anne Marie Johanna Conscience (°1829-1849)
            (begraven in het famileigraf Le Roy de Gansendries-Conscience)
            Ludovicus J. M. Le Roy de Gansendries (°1857-1857) x 1. Marie Norbertine Marynissen (1852-1890)
            begraven in het familiegraf Le Roy (de Gansendries)-Conscience)
            Augusta A. M. L. Le Roy de Gansendries (1890-1963) ) x  Hilduard C C G J Vydt
            (begraven in graf familie. Van den Bergeh - Le Roy (de Gansendries
            Henri I.L.J.G.J. Vydt (1922-2009) x Simone M.E. Metdepenningen
            (Mortsel, Cantincrode)
   x 2. Meersmans Ludovica Maria (1864-1951)
            Maria Anthonia Josephus Le Roy de Gansendries (°1859-1932) x Van den Berghe Antonius Petrus (1856-1924)
            (begraven in het familiegraf  Le Roy (de Gansendries)-Conscience)
            Ludovica Le Roy de Gansensdries (1887-1903)
            Maria Josepha Henricus Le Roy de Gansendries ((°1862-1896))
            (begraven in graf  familie. Van den Berghe-Le Roy (de Gansendries)
            Josephina Ernestina Maria Le Roy de Gansendries(1867-1890)
 
III. Pierre François Conscience (1779-1849)  x1809 1. Cornélie Bal(l)ieun              (1787-1820) (begraven op Stuyvenberg)
            Anne Marie Joanna Conscience (1829-1890) x 1856 Hubert G. Heusch (1817-1863)
            (begraven in het familiegraf  Le Roy (de Gansendries)-Conscience)
            x1826 2. Anna Catharina Bogaert (1800-1843))
            (begraven in het familiegraf  Le Roy (de Gansendries)-Conscience)
            Jean Le Roy (1835)
            (begraven in het familiegraf  Le Roy (de Gansendries)-Conscience)
 
Uit het huwelijk van Pierre François Conscience
met Bogaert Anna Catharina  werd geboren:
 
Hendrik Conscience (1812-1893) x 1842 Marie Peinen (1819-1894)
Petrus Hildevert Henricus Conscience (1843-1869);
Maria Anna Machteld Conscience (1846-1851):
Marie Thérèse Sébastienne Conscience (1852-1922) x 1870 Gentiel Theodoor Antheunis (1840-1907)
 
In dit tweede huwelijk van P.F. Conscience (1826) met Anna-Catharina Bogaert (1800-1843) zagen o.a. de dochter Anne-Marie-Joanna Conscience maar ook Hendrik Conscience het levenslicht!
 
Via zijn halfzus is Conscience dus gerelateerd
aan de familie Le Roy de Gansendries.
 

Op het Sint-Fredeganduskerkhof te Deurne rusten een aantal familieleden met een band aan de adellijke familie Le Roy de Gansendries. Een aantal liggen in de familiekelder  van Le Roy- Concience, andere in de grafkelder van de familie Le Roy-Van den Berghe.
Tot ver in de 20ste-eeuw werden zij ter ruste gelegd op het Sint-Fredeganduskerkhof.
 
Aan de heer Marcel Windey, Borgerhout werd gevraagd deze tekst met zijn funeraire kennersblik  na te kijken en waar nodig te verbeteren. De heer Guy Mampaey, Ranst, voor de taalcorrectie. Mijn dank  hiervoor.

De slaapbol is één van de meest voorkomende afbeeldingen van een plant op graftombes. De papaver (narcotisch vanwege het melksap (opium), dat niet alleen verdovend werkt, maar ook tot de dood kan leiden), is het symbool van Hypnos, Griekse god van de slaap, die met papaverbollen in het haar getooid wordt afgebeeld en van zijn zoon Morpheus, god van de dromen. Hypnos is tevens een zoon van Nyx, de godin van de nacht en tweelingbroer van Thanatos (personificatie van de dood), die allen vaak getooid werden met een krans van papaverbollen of met een papaverbol in de hand, waardoor dit het symbool bij uitstek was voor het eeuwig inslapen, de onherroepelijke dood. Bij Ovidius lezen we dat Hypnos en zijn zonen in de onderwereld (de Hades) vertoefden in een grot omgeven door papavers aan de oever van de Lethe, de rivier der vergetelheid, waarvan de schimmen (de doden) het water dronken om hun aardse (ellendig) bestaan te vergeten.
Dit heidens symbool van het eeuwig inslapen houdt in dat er van een leven na de dood geen sprake kan zijn, waardoor de papaver als vrijzinnig geïnterpreteerd moet worden en dus buiten de christelijke context valt…

Beste leden,

Wij hebben de gelegenheid gekregen om een oproep te mogen plaatsen met onze vraag. Januari dit jaar zijn onze (schoon)ouders begraven. Wij zouden graag een engel willen plaatsen als monument ter ere en nagedachtenis aan onze (schoon)ouders. Op internet kwamen wij de volgende foto tegen.

Wij hebben contact gehad met de persoon die de foto geplaatst heeft, deze vertelde ons dat deze foto waarschijnlijkheid genomen werd (maar is niet zeker...) op Père Lachaise in Parijs. De steenhouwer heeft zoveel mogelijk informatie nodig van de engel of het graf als mogelijk.  Hiermee hoopt hij, en natuurlijk ook wij, de maker of de gietmal te kunnen achterhalen.
Alle informatie is welkom, denk hierbij aan de familie van wie het graf is, maker van het beeld, maten, fotomateriaal van het beeld vanuit alle hoeken, etc…
Tot nu toe is het ons niet gelukt enige informatie te kunnen achterhalen. Zijn er leden die deze engel kennen en ons van meer informatie kunnen voorzien? Heel erg bedankt voor jullie hulp om het grafmonument voor onze (schoon)ouders te kunnen realiseren.
 
                        Vriendelijke groeten,
                        Kim en Dick Bavell

 
Info:
Alle nuttige informatie kan naar
[email protected] of
telefonisch op +31 613683475
doorgestuurd worden

Via ons algemeen mailadres komen regelmatig tal van vragen Via dat kanaal helpen we leden en niet-leden verder waar we kunnen, met dank aan onze leden!

 

- Het Vredescentrum kwam naar ons toe voor een nieuwe foto van het graf van oud-strijder Emiel Bethuyne (fotograaf van dienst Frans Van de Vondel ging naar het Schoonselhof)

- Studiegroep Fort Bornem ging op zoek naar en-kele Hobokenaren in het kader van een historisch onderzoek. Tamara Ingels kon hen verder helpen

- Ooievaarspecialist Kris Struyf kwam via onze online nieuwsbrief bij ons terecht. Hij zag er de foto die fotograaf Eddy Van Leuven nam de begraafplaats van Muizen (waar ooievaars nesten op het centrale kruisbeeld). De foto zal mogelijk opgenomen worden in het nieuwste boek van Kris Struyf!

 

Er zijn Pirelli-kalenders, maar ook andere... Wij - Grafzerkje - zijn op zoek naar 12 mooie begraafplaatsfoto’s, want we willen zelf een kalender in elkaar knutselen. Namelijk een Grafzerkjes-kalender 2020!
Heb je een mooie sfeerfoto van
een begraafplaats in de sneeuw
of eentje met een mooie bloesemlaan
op de achtergrond in de aanbieding...
Stuur maar door, wij zijn zeer benieuwd!

Eén adres: [email protected]

Begraafplaatsen zijn bijzondere plekken. Ze brengen ons naar de essentie van ons bestaan. Ze zetten ons aan tot het stellen van vragen over de zin van leven en over onze manieren van afscheid nemen en herdenken. Begraafplaatsen brengen mensen samen in een ritueel verband. Ze geven ons een plek om samen naartoe te gaan in de meest donkere uren van ons leven. Maar ze brengen ook ontzettend veel verhalen over mensen samen.

 

Tekst: Tamara Ingels

:Voor velen die er hun hart verloren zijn begraafplaatsen plekken van rust en tomeloze inspiratie. De vele verhalen leren ons iets over de mens en zijn omgang met het leven (en de dood). Daarom is het zo boeiend om ook buiten rituelen om begraafplaatsen te bezoeken: om mensen en hun verhalen te ontdekken. Om te denken over wie ze waren, wat ze verwezenlijkten en hoe ze in het leven stonden. Begraafplaatsen spreken ons over de aard van het leven zelf: goedgevuld, vol ontdekkingen, vol verwondering.

Die verwondering is de basis van leren, de basis van educatie. Als we mensen tot verwondering brengen willen ze er meer van weten, er meer over leren, er zich in verdiepen. Je verdiepen in een thema als begraafplaatsen lijkt nogal macaber, maar dat is het allerminst. En het zou absoluut een deel van onze educatie – op elke leeftijd – moeten uitmaken. Want hebben we als mens toch niet enkel en alleen die éne echte zekerheid in ons leven? Dat ene moment waar we nooit aan denken, maar waar we allemaal aan zouden moeten denken?
 
Begraafplaatsen kan en moet je bezoeken op élke leeftijd. Want op elke leeftijd heb je andere vragen, andere inzichten, andere bezorgdheden. Begraafplaatsen samen bezoeken laat ons iets delen: we zijn niet alleen, iedereen worstelt ermee en iedereen zoekt antwoorden. Ook diegenen die ons al voorgingen. Door te spreken over de dood worden we er misschien wat minder angstig voor. Begraafplaatsen geven vandaag een inzicht in hoe verschillende generaties omgingen met de dood. De grafmonumenten vertellen verhalen door middel van symbolen, woorden, stenen en andere materialen, planten, foto’s, en zoveel meer. Ze vertellen verhalen over keuzes die mensen maakten, in hun leven en aan het einde ervan. De mens is altijd al gefascineerd geweest door de dood. De krachtige verhalen die mensen erover vertelden zijn en blijven tijdloos, van Enkidu in Mesopotamië tot Harry Potter vandaag.

INFO

https://www.openmonumenten.be/evenementen?s=Week%20van%20de%20begraafplaatsen&op=Zoeken&form_build_id=form-hw4J6Qfb i6Weix2fRikaDlrfMpCryturUQn2LqAhMM&form_token=a51vayTNPOskQ4Sz9ONDPdU0CmrtCqAsuQn0ZeZSwyY&form_id=herita_hero_search_form