Tekst en foto's : Brigitte Scorrewegen, Tamara Ingels en Patrick Van den Nieuwenhof

Een beetje regen, fris en een gezellig sfeertje met veel informatie. Zo zou je kort de rondleiding kunnen omschrijven die we kregen van bestuurslid Brigitte Schorrewegen. Na afloop kregen we het warm aan tafel, tijdens onze jaarlijkse ledenvergadering.

In Lier, een stad met ruim 30.000 inwoners zijn er op dit moment 4 begraafplaatsen.
1 militaire begraafplaats
1 begraafplaats die omgevormd wordt en werd tot begraafpark en waar er in de toekomst nog wel heel wat staat te gebeuren.
1 begraafplaats in Koningshooikt, een deelgemeente van Lier en Begraafplaats Kloosterheide.
 
Een begraafplaats waar sinds 1918 wordt begraven.
Dit kerkhof heeft sinds  januari 2009 ook een afscheidscentrum.

Zomer 2017. Adea gaat bijna naar de laatste kleuterklas. Haar opa merkt wat aan haar spraak. Enkele dagen later valt het op dat haar been niet meer mee wil. De ouders bezoeken een kinderarts, worden doorverwezen en krijgen de akelige diagnose ‘hersenstamtumor’. Gans de Lierse gemeenschap sponsorde de ouders om naar Mexico te gaan om aldaar een alternatieve behandeling voor haar op te starten.

Tweeënhalve dag na haar overlijden, werd op maandag Adea Konxheli (5) begraven op de kinderbegraafplaats van Kloosterheide in Lier. Het was een uitvaart volgens de islamitische rituelen, waar iedereen heel stil van werd. Adea overleed vrijdag om 23.38u thuis, in de armen van haar ouders en broertje. Het meisje vocht tien maanden tegen een hersenstamtumor en verbleef maandenlang in Mexico voor een speciale behandeling.
De familie Konxheli is afkomstig uit Kosovo, maar woont al 24 jaar in Lier. Na een ceremonie in de moskee in Lier, kwam de rouwstoet rond 14.30u op de begraafplaats van Kloosterheide aan. Adea kreeg een laatste rustplaats op het kinderperk, waar er nog al moslimgraven zijn. Alle vrouwen uit de naaste familie waren in het wit gekleed, met wit hoofddoek, ten teken van hoop.
Het was indrukwekkend om te zien hoe sereen vader Samir en grootvader Djevdjet zelf samen met mannelijke familieleden de witte kist van Adea tot aan het graf droegen en ook eigenhandig met koorden lieten neerzakken in de kuil. Ook anders dan bij een katholieke uitvaart, was dat de vader, grootvader en ooms van Adea zelf de spade ter hand namen om het graf dicht te maken. Zelfs Adea’s kleine broertje Agon (4), deed vanop de arm van zijn papa met de spade zand op het graf van zijn grote zus.

Hier liggen veertien gerepatrieerde slachtoffers.
Jos Steukers was lid van de witte Brigade sinds 1941. Hij nam leden aan, maakte en verspreidde het sluikblad, nam deel aan sabotageopdrachten en stond in voor het bewaren van wapens. Zijn huzarenstukje was het bouwen van een clandestiene zendpost. Hij verzond zo inlichtingen aan de geallieerde diensten in Londen en zond ook een vijftal anti-Duitse uitzendingen uit. Jos was in Antwerpen om zaden aan te kopen. De familie had een zaadhandel toen hem ter ore kwam dat hij werd gezocht door de Duitsers. Hij besliste toen om terug te keren naar zijn zwangere echtgenote.
s’ Avonds werd hij opgepakt, enkel zijn dochtertje mocht hem nog een afscheidszoen geven. Via Breendonk werd hij naar Duitsland getransporteerd. Toen zijn ander dochtertje werd geboren, lukte het zijn echtgenote om bij de fotograaf aan de overkant van de straat een foto te laten nemen. Deze foto bereikte Jos en hij bewaarde deze tijdens zijn gevangenschap tussen de zool van zijn schoen. Toen het kamp ontruimd moest worden door de snelle vooruitgang van de Amerikanen werd hij samen met dertig andere ernstig zieke gevangenen neergeschoten.
In 1959 werden er door de Belgische zoekdienst voor vermisten nog een aantal opgravingen van Belgische personen gedaan. Jos Steukers werd gerepatrieerd samen met Jos van Arkkels. Op zondag 15 mei 1960 lagen ze samen opgebaard in het stadhuis. Ze gingen die dag herbegraven worden en het was de onthullingsdag van een erepark en een gedenksteen op Kloosterheide.

Felix Timmermans (Lier, 5 juli 1886 – 24 januari 1947). Hij werd slechts 60 jaar oud. Hij was een Vlaams schrijver van romans, geromanceerde biografieën en verhalen,  dichter en één van Vlaanderens meest vertaalde en productieve auteurs. Zijn bekendste werk is zijn roman “Pallieter”. Deze roman is een ode aan het leven en de natuur. Het wordt zijn grootste succes. Nog tijdens zijn leven verscheen het werk van Timmermans in 17 talen.
Naast schrijver was Timmermans ook schilder en tekenaar. Hij illustreerde zijn eigen boeken en hij was ook de boekbandontwerper van de meeste van zijn boeken. De laatste jaren van zijn leven brengt hij verzwakt door in familiekring. In deze omstandigheden schrijft hij de gedichten die postuum worden gepubliceerd onder de titel Adagio (1947). Het is Timmermans laatste werk. In 1997, bij de herdenking van de 50e verjaardag van het overlijden van Felix Timmermans, werd in Lier een bronzen buste onthuld (beeldhouwster Anne-Marie Volders).

In Lier is de toeristische trekpleister de Zimmertoren. Sinds jaren komen er mensen de toren bezoeken. Hij is niet zo groot, maar wat in de Zimmertoren staat is schitterend.
We staan hier bij het graf van Louis Zimmer. De geestelijke vader van de Zimmertoren. Wie was nu die Louis Zimmer die zijn naam gaf aan de toren.
Ludovicus Emilius Zimmer is de zoon van een  ‘horlogiemaker’. Reeds op school blijkt Louis uit te munten in wiskunde en sterrenkunde. Na zijn schoolopleiding gaat hij aan de slag in vaders atelier. Via zelfstudie legt hij zich toe op astronomie, geologie en tijdmeting. Zimmer maakt reizen naar Zwitserland en Italië om de beroemdste uurwerken te bestuderen en fabrieken te bezoeken. Louis Zimmer heeft een uitvindersgeest. In 1925 krijgt Lier hiervan een eerste staaltje met de verlichting van de uurwerken op de Sint Gummarustoren. Het unieke concept van een elektronisch gestuurd tijdsmechanisme regelt het aan- en uitgaan van de verlichting. Lier is zo de trotse bezitter van een bijna-wereldwonder. In die periode zijn er immers op heel de wereld slechts twee andere torens die een verlicht uurwerk hebben, één in Australië en één in Amerika.
Louis Zimmer was een royalist, een vurig patriot. Hij maakte ter ere van 100 jaar koninkrijk België een jubelklok (1930). Stad Lier liet de vervallen Corneliustoren, die een deel was van de omwalling van de stad, heropbouwen en de jubelklok er in plaatsen. De klok werd door leerlingen van de technische school gemaakt, naar ontwerp van Louis Zimmer. Op 13 juni 1970 benoemt de stad Lier Louis Zimmer tot eerste ereburger. De feestrede roemt Zimmer als grondlegger van het toerisme in Lier. Zimmer sterft op 12 december van datzelfde jaar.

Herman Vanderpoorten werd geboren te Lier op 25 augustus 1922 als zoon van de politicus Arthur Vanderpoorten, waardoor hij reeds als jongeling vertrouwd raakte met een progressief, sociaal-liberaal en Vlaams gedachtengoed. Bij het uitbreken van de oorlog in 1940 vluchtte het gezin naar Frankrijk maar enkel zijn vader, die intussen minister van Binnenlandse Zaken was geworden, bleef er bij de Belgische regering in ballingschap terwijl zijn vrouw en kinderen naar België terugkeerden. Na de oorlog stapte hij in de politieke voetsporen van zijn vader, die in 1945 in het Duitse concentratiekamp van Bergen-Belsen was omgekomen.
Hij was achteenvolgens provincieraadslid, volksvertegenwoordiger en in 1965 stapte hij over naar de Senaat waar hij tot zijn overlijden zetelde. Op het levensbeschouwelijke vlak realiseerde hij in 1974 de erkenning van de islam maar op het vlak van de erkenning van de vrijzinnigheid raakte enkel de deconfessionalisering van de officiële eedformule door het parlement. Ook de volledige juridische gelijkheid van man en vrouw kwam onder zijn beleid een belangrijke stap dichterbij.
Een laatste droom kon hij nog verwezenlijken. In 1982 werd hij immers burgemeester van zijn geboortestad Lier, waar hij al sinds 1959 in de gemeenteraad zetelde. Het lokale beleid vormde er een aangenaam tegengewicht voor de nationale politiek en hij was er zijn gehele leven actief geweest in het lokale verenigingsleven, gaande van de PVV-afdeling Lier en het plaatselijke Willemsfonds tot de Koninklijke Lierse Sportkring, later SK Lierse. Herman Vanderpoorten overleed te Lier op 3 september 1984. Met een indrukwekkende staatsbegrafenis werd afscheid genomen van een uniek en alom gerespecteerd staatsman.

Lucien Cabes was commandant van de eerste Belgisch-Nederlandse Zuidpoolexpeditie.
In de jaren 1950 ontstonden in het kader van de deelname aan het Internationaal Geofysisch Jaar plannen voor een nieuwe Belgische Zuidpoolexpeditie
De expeditie was uitgerust met alle nodige wetenschappelijke apparatuur. Na een maand kwamen ze in de Antarctische wateren. Ze meerden uiteindelijk aan in een ontschepingsbaai in een stuk nog onbetreden zuidpoolgebied dat ze Koning Leopold III-baai doopten. Hierna begon het belangrijkste werk van de missie: de bouw van het wetenschapsstation, dat naar Koning Boudewijn werd vernoemd. De basis zou tegelijk de overwinteringsplek voor de zeventienkoppige bemanning vormen, nadat de schepen terug vertrokken waren.

Na de rondleiding schuiven de Grafzerkjes stilaan bij aan, in afwachting van spijs, drank en informatie over onze vzw. 

Hierbij nog een kleine bedenking van mijzelf

Tekst en foto's : Lodewijk Wijns

Waar je het nooit zou verwachten, in het dorpscentrum van Caniço, vanaf het strand 2 km steil bergop in Madeira. De kap bij 1 er van dient ook hier overduidelijk om de inhoud (foto + kunstbloemen) te beschermen tegen de verblekende inwerking van de zon, waarbij eveneens voor de toeschouwer de hinderlijke zonweerspiegeling wordt tegengegaan.
De kerkhofkapelletjes bevatten opeengestapelde sarcofagen

In een vorig leven was Luk Herteleer gemeentearchivaris van Heist-op-den-Berg. Hij kwam in die periode in contact met Tamara Ingels die er de begraafplaatsen van Heist-op-den-Berg inventariseerde.
Inmiddels is Luk gepensioneerd. Op een mooie dag bracht Tamara, intussen voorzitter geworden van de vereniging ’t Grafzerkje, hem op de hoogte van de verwerving van de schenking Jaak Nijssen. Luk toonde zich bereid om deze schenking een eerste ordening en structuur te geven, de toegankelijkheid ervan naar een ruimer publiek te bekijken… Dit alles met veel aandacht en respect voor de archiefvormer Jaak Nijssen.

In het voorjaar van 2018 overhandigde mevrouw Elza Vandenabeele, weduwe van Jaak Nijssen († 2009), de notities en documentatie m.b.t. het onderzoek van grafkruisen van haar overleden man aan Tamara Ingels. Deze laatste vertegenwoordigde hierbij de funeraire vereniging ’t Grafzerkje.
Het is de bedoeling van ’t Grafzerkje dit archief te ordenen en bekend te maken naar de buitenwereld toe.
 
Jaak Nijssen werd geboren in 1926. Hij groeide op als landbouwerzoon in het landelijke Voeren. Zijn agrarische belangstelling heeft hij dus met de paplepel meegekregen en het is daardoor niet toevallig dat hij aan de universiteit van Gent met succes voor veearts studeerde. Hij leerde er zijn toekomstige vrouw Elza Vandenabeele kennen die afstudeerde als licentiate in de wetenschappen en aardrijkskunde. Zij huwden in 1956 en woonden op de ouderlijke boerderij op het Veurserveld in Sint-Martens-Voeren waar het gezin werd gezegend met zeven kinderen.
De volgende decennia ontpopte Jaak Nijssen zich als hét culturele boegbeeld in Voeren. Hij was o.a. voorzitter van het Davidsfonds van 1955 tot 1965, voorzitter van de Culturele Raad Voeren van 1978 tot 1995, voorzitter van de gidsenopleiding… Daarnaast ging zijn belangstelling uit naar de plaatselijke geschiedenis en heemkunde, de toponymie…
 

Maar zijn grootste belangstelling ging uit naar grafkruisen. Meer bepaald heeft Jaak Nijssen tussen 1946 en 2009 onderzoek uitgevoerd naar 17^de- en 18^de-eeuwse grafkruisen, gelegen in het gebied tussen de Noordzee en het Rijns-Ardeens massief.
Jaak Nijssen stelt hierbij dat de grootste dichtheid van grafkruisen in de eerste plaats voorkomt in de lage gebergten van het Rijn-Ardennen-massief (waar de steen ontgonnen werd) en verder in gebieden die via riviertransport (Maas, Rijn en Wezer) gemakkelijk bereikbaar zijn, tot ver in Nederland toe (zoals in ’s Hertogenbosch, Zaltbommel, Zutphen).
Op ongeveer 1000 nederzettingen (kerkhoven, begraafplaatsen…) inventariseerde hij ruim een 6000-tal van dergelijke grafkruisen. Het verworven archief door ’t Grafzerkje is een weerspiegeling van dit levenswerk van Jaak Nijssen.
Onnodig te zeggen dat Jaak Nijssen veel heeft gepubliceerd in plaatselijke, nationale en internationale tijdschriften over de kunsthistorische aspecten van deze grafkruisen. De plaatselijke kunsthistoricus Rob Brouwers stelt terecht dat “… de zoektocht van Jaak Nijssen naar steeds grotere kennis over grafkruisen als een rode draad loopt doorheen zijn leven…

Bij het grote publiek is de creatieve literaire duizendpoot en Vlaamse auteur Bart Meuleman misschien minder bekend. De vele onderscheidingen zoals een nominatie voor de VSB Poëzieprijs in 2004 en de cultuurprijs KU Leuven in 2007 ten spijt.
 
Bart Meuleman werd op 10 mei 1965 geboren in de Kempen (in de buurt van Turnhout) waar hij zijn hele jeugd doorbracht.
Na enkele dichtbundels en heel wat theaterwerk schrijft hij in 2014 zijn eerste roman, getiteld De jongste zoon. Het is een autobiografisch verhaal over zijn jeugd en studentenjaren
 
Op pagina 119 van deze roman beschrijft de auteur de geslotenheid van een Kempische woning als “een familiaal heiligdom, naar binnen gekeerd en zich beschermend tegen actie van buitenuit”. Met die “actie van buitenuit” doelde Bart Meuleman op de deur-aan-deur-verkoop van lootjes voor zijn school in de jaren zeventig [van de 20^ste eeuw] en “waarbij bellen bij een boer geen aantrekkelijke optie was”.
De auteur vervolgt: “Vond je de voordeur wel – dat nog net – en zo ja, ging ze dan voor je open? Ze roestte al jaren in haar hengsels. Alleen bij een sterfgeval, dat lag opgebaard in de schoonste en voorste kamer, mocht men langs hier naar binnen, onder de purperen doodsgordijnen door. Voor de rest bleef de voordeur op slot, dat wist je als jongen maar al te goed…
 
Dit begrafenisgebruik was ook elders in de Kempen wijd verspreid.


tekst : Luk Herteleer

Tekst en foto's : Stefan Crick

https://nl.wikipedia.org/wiki/Bad_Godesberg

https://en.wikipedia.org/wiki/College_of_Aesculapius_and_Hygia

http://www.godesberger-markt.de/rund1-4/burgriedhof.htm

De mythische vogel die volgens de legende om de 500 jaar (?) zijn eigen -van geurige kruiden in een (palm)boom gemaakt- nest verbrandt, om daar na drie dagen als herboren weer uit te verrijzen, was reeds in de antieke wereld een wijdverbreid symbool voor reïncarnatie, transformatie en onsterfelijkheid. Een foutieve waarneming zou aan de oorsprong kunnen liggen van die legende. De legende vertelt immers dat “...tijdens een pril ochtendgloren, in het licht van de schittering van een felgekleurde, maar laagstaande ochtendzon- een zacht briesje het stuifmeel van de 'phoenix dactylifera' (dadelpalm) deed opwaaien, waardoor deze mythische vogel in zijn nest wel in vuur en vlam leek te staan, om dan even later schijnbaar als herboren weg te vliegen...”. De oud Myceense mythe vindt echter haar oorsprong in de zonnecultus (de zon die verdwijnt en opnieuw verschijnt, het leven dat dooft en opnieuw opstaat, het eeuwige verhaal dus van dood en wedergeboorte). Deze met de zonnegod geassocieerde vogel was de begeleider van de geest der doden op hun reis naar de onderwereld waar Osiris heerst.
De verrijzenis van Christus uit de dood, het christelijk zinnebeeld voor de onsterfelijkheid, putte ongetwijfeld haar ontstaan uit de oude mythe.

tekst en foto : Walter Brems