Donderdag 30 januari werd ik verrast door een telefoontje van een redacteur van “Gazet van Antwerpen” met de vraag wat ik vond van de beslissing van schepen Pairon om, voor een proefperiode van zes maand, kerkhoven en begraafplaatsen ’s nachts en tijdens de weekeinden open te laten als besparingsmaatregel.
Het gaat over een besparing van 22 000 euro. Ik reageerde geschokt en zegde “Ik vrees dat je de deur dan letterlijk voor iedereen openzet, ook voor mensen zonder goede bedoelingen”. Schepen Pairon stelde dat de Berendrecht en Zandvliet allang niet meer afgesloten worden en dat er geen stijging van vandalisme was. Ik reageerde: “Voor de kleinere kerkhoven verwacht ik geen problemen ook al omdat die zich in een gemeente- of dorpskern bevinden zodat er toch nog een grote sociale controle is. Ik houd mijn hart vast voor bijvoorbeeld het Schoonselhof: de monumentale zerken zijn zeer begeerd bij dieven. Als de poort ’s nachts openstaat dan kunnen zij met de wagen gewoon binnenrijden. De poort is nu nog een drempel”. Een aantal Grafzerkjes kropen in hun pen en schreven een lezersbrief.
Ikzelf stuurde maar een brief naar schepen Pairon, anders doet hij weer of zijn neus bloedt en verklaart hij weer dat er geen tegenkantingen zijn. Een neerslag van de brief die ik hem stuurde: “Vorige week donderdag was ik even verrast toen ik opgebeld werd door “Gazet van Antwerpen” om mijn visie te geven over een proefproject om kerkhoven en begraafplaatsen gedurende zes maanden niet meer af te sluiten als besparing. Zoals ik de redactie zegde stelt het probleem zich niet zo erg op kleinere kerkhoven maar is dit wel een probleem op het begraafpark Sint Fredegandus en de begraafplaatsen van Berchem en Schoonselhof. Zoals u weet zet ik mij, samen met een aantal anderen, reeds jaren in om belangrijke monumenten te bewaren, nabestaanden aan te zetten hun graven te onderhouden en de bezoekers aan de dodenakker het nodige respect voor het funerair erfgoed bij te brengen.
In het verleden werden wij op de begraafplaats Schoonselhof reeds geconfronteerd met de afbraak van een aantal waardevolle monumenten, vandalenstreken op de begraafplaats en zwervers. Dingen die ik u indertijd ook meldde.
Indien nu de begraafplaats niet meer afgesloten wordt, ’s avonds en tijdens de weekeinden, geeft u de dieven en vandalen als het ware carte blanche. De laatste tijd wordt het Schoonselhof opnieuw geconfronteerd met diefstallen. Indien nu de dodenakker niet meer afgesloten wordt zal dit zeker in de lift zitten. Op de begraafplaats wordt met de wagen gereden zodat eventuele dieven dag en nacht op- en af kunnen rijden om de gegeerde kunstwerken in hun bezit te krijgen. Het probleem in Antwerpen, in tegenstelling met alle andere grote steden, is dat er zelfs tijdens de dag geen enkele controle is. Op de Westerbegraafplaats te Gent en op de begraafplaats Evere te Brussel, begraafplaatsen waar eveneens met de wagen gereden wordt, is er een strenge controle op in- en uitrijdende wagens. In Gent is zelfs een nieuwe toegangsweg aangelegd zodat wagens niet op het oude gedeelte dienen te komen, enkel wie ouder is dan 70 jaar wordt met de wagen op de Westerbegraafplaats toegelaten. In Brussel worden alle nummerplaten genoteerd. Daarenboven is het niet toegelaten, zonder voorafgaandelijke toestemming en met opgave van redenen en controle van de identiteit van de aanvrager, om te fotograferen op deze en nog vele andere dodenakkers. Niets van dat alles in Antwerpen.
Wanneer er nu nog “opendeur” gehouden wordt is dit echt een uitnodiging aan het adres van kunstdieven. Bezuinigingen akkoord, maar toch niet op zulke wijze. Daar komt nog bij dat het Schoonselhof tijdens de week geopend en gesloten door de mensen die op de begraafplaats werkzaam zijn. Het is enkel tijdens het weekeinde dat een verantwoordelijke van elders dient te komen om de begraafplaats te openen en te sluiten.
Ik ben steeds bereid om mijn steentje bij te dragen om te belabberde financiële toestand van de stad Antwerpen te verlichten. Ik wil, misschien ook voor een proefperiode van zes maand, mij opofferen om zaterdag en zondag de begraafplaats Schoonselhof af te sluiten.
Indien de toestand van de stad zo belabberd is vrees ik dat met zulk een kleine besparing de stad niet uit de rode cijfers geraakt. Indien het niet voldoende is vrees ik dat er, in een eerste fase, de beleidsmensen niets tegenhoud om het Openluchtmuseum Middelheim dag en nacht open te laten. Ik mag er niet aan denken dat, wanneer dit toch nog onvoldoende blijkt om de stad uit de rode cijfers te halen, een volgende stap het openstellen, zonder enige controle, van de Antwerpse musea is. U lacht maar de begraafplaats Schoonselhof is ook op een welbepaalde manier een museum. De stad wil altijd zo graag het Schoonselhof promoten als het Antwerpse Père Lachaise. Wel, als ze dat dan willen zorgen ze voor permanente bewaking en strenge controles op in- en uitrijdende voertuigen. Ik verzorg regelmatig rondleidingen op deze, en andere buitenlandse, dodenakkers en ik kan u vertellen dat er overal strenge controle is, dat steeds alle nummerplaten van voertuigen genoteerd worden, dat gidsen verboden is zonder voorafgaandelijke toestemming (behalve de door de begraafplaats gekende gidsen) en dat, op Père Lachaise, ’s nachts constant gepatrouilleerd wordt met honden.
Ik kan er inkomen dat deze dingen een extra financiële belasting met zich meebrengen en dat de stad Antwerpen zuinig dient te zijn maar het openlaten, dag en nacht, van het Schoonselhof is, voor mij, echt een stap te ver in de bezuiningsronde van de stad Antwerpen.
Hopende dat het niet zo ver dient te komen, dank ik u heer Pairon voor de moeite die u zich getroost om dit epistel te lezen en daar, hopelijk gunstig, op te reageren.
Lezersbrief van Grafzerkje
Willy Cornelissens in Gazet van Antwerpen van 4 februari:
Blijkbaar is men in het tijdperk van de besparingen in de stad Antwerpen nu zover gevorderd dat men op het afsluiten van de begraafplaatsen aan besparingen wil doen. Een proefperiode van zes maanden waarin onder meer onherstelbare schade kan aangericht worden. Besparingen op een loonkost om 's morgens de poort te openen en 's avonds de poort weer te sluiten. Daartegenover wil men dan wel een politiepatrouille de begraafplaatsen laten controleren. Daar men het heeft over besparingen dient men hieruit te verstaan dat deze patrouille uit vrijwilligers zal bestaan, zonder loonkosten. Of zijn in de toekomst die enkelingen, die met het behoud en de verdere verkommering van waardevolle monumenten zijn begaan, verplicht om aan de poort een wachtpost te voorzien om te voorkomen dat er bij nacht en ontij waardevolle ornamenten verdwijnen. Wie heeft ooit het gezegde verzonnen “De gelegenheid schept de dief”.
Andere Grafzerkjes lieten zich evenmin onbetuigd en stuurden hun grieven naar het kabinet van schepen Pairon.
François Philibert schreef het volgende:
Begraafplaatsen altijd open!!!
Als geboren en getogen Hobokenaar, wonende op loopafstand van het Schoonselhof, waardeer ik reeds jaren de schoonheid van dit domein. Een prachtig domein, zowel op gebied van natuur als van funeraire kunst, waarvoor we de Antwerpse vroede vaderen, die het kasteeldomein in 1911 aankochten van de erfgenamen van Jules Moretus om er een schitterende begraafplaats van te maken, dankbaar mogen zijn. En decennialang hebben onze voorouders gewerkt om de monumentale grafzerken van het Kielkerkhof van de ondergang te redden door ze over te brengen naar het Schoonselhof. Tijd nog moeite werd daarvoor gespaard. Het resultaat van hun inspanningen was dan ook rechtuit schitterend. De lyrische ontboezemingen daarover uit die periode zijn interessante lectuur.
Helaas, sommigen van onze huidige generatie schijnen die gevoeligheid voor ons gemeenschappelijk verleden niet meer te bezitten. De eerbied voor onze doden evenals de eerbied voor alles wat waardevol is, neemt af. Wie zei er ook weer: “Een volk zonder geheugen is een volk zonder toekomst”? Al te veel tastbare herinneringen aan ons verleden zijn verdwenen. Laten wij dan toch alstublieft zorg dragen voor wat ons overblijft!
In die optiek las ik tot mijn ontsteltenis in uw krant van vrijdag 31 januari, dat de stad Antwerpen met de gedachte speelt om de begraafplaatsen dag en nacht open te stellen. Mijn beste mensen, kunnen jullie zich voorstellen tot wat dit leiden zou. Ik erger mij reeds lang aan het toelaten op de begraafplaats van autoverkeer overdag. Wat is er gemakkelijker voor kunstdieven dan met hun wagen tot vlakbij het gegeerde voorwerp te rijden en op te laden. De kans op controle is vrijwel onbestaande. En nu zou dit autoverkeer zelfs ’s nachts mogelijk worden! Daardoor zou U de poort letterlijk en figuurlijk openzetten voor individuen met minder goede bedoelingen. Buiten diefstallen en vandalenstreken is nog alles denkbaar. Zijn de wegen van het Schoonselhof niet de ideale plaatsen voor joyriding of om te leren autorijden? De doden lopen immers niet in de weg!
Om te kamperen is het Schoonselhof ook een ideale plaats: rustig en door niemand gestoord. En mobilhomes vinden daar ook een excellente standplaats. Ook een fuif of een drugsfeestje moet kunnen. De witte tornado’s zullen de bierblikjes wel opruimen. En ook het vieren van de zomerwende moet kunnen op de graven. Ze doen het wel in Stonehenge!
Alle gekheid op een stokje, beste mensen, een begraafplaats is een veel te eerbiedwaardige plaats om mee te sollen. Ze dag en nacht openstellen kan gewoon niet. U spreekt in de krant van een extra politiepatrouille om een oogje in het zeil te houden. Daar geloof ik niet in en het Schoonselhof is zo uitgestrekt dat de politie onmogelijk iemand die zich wegstopt kan ontdekken. Vroeger -lang geleden - zag ik altijd een politieagent in het lokaal bij de ingangspoort. Waar zijn de bewakers nu?
En die besparing van 22.000 euro waar u van spreekt. Ten eerste is dat voor een stad als Antwerpen maar een bagatel, en ten tweede zou het wel eens een veelvoud daarvan aan de stad kunnen kosten in plaats van te besparen. Om de poort ’s morgens te openen en ’s avonds te sluiten zie ik toch de mensen die op het Schoonselhof werken dat doen. Daar kan de stad volgens mij weinig of niets besparen.
Volgens Van Dale is de betekenis van het woord “vroed” in vroede vaderen, “wijs”. Ik wens alle Antwerpenaren dat zij bestuurd mogen worden door vroede vaderen!
Grafzerkje
Johan Moeys liet zich evenmin onbetuigd:
Ik vernam dat de stad Antwerpen besparingen gaat doorvoeren en als maatregelen o.a. de begraafplaatsen niet meer zal afsluiten. Voor mij, lid van de Terebinth (vereniging voor funeraire cultuur), duidt dit op een gebrek aan respect aan de overledenen. Er is nu al zoveel last van vandalen en dieven. Waardevolle kunstwerken worden gestolen, andere gevandaliseerd. De poort staat nu open voor allerlei bizarre nachtelijke rituelen, zoals bij satanische sekten. In Gent heeft men om die redenen besloten om de begraafplaatsen 's nachts af te sluiten. Antwerpen gaat in de omgekeerde richting. Wie gaat er de verantwoordelijkheid nemen als de nabestaanden klacht indienen voor vandalisme of diefstal?
Ten slotte wil ik u het epistel van Grafzerkje
Daniël Coninx niet onthouden. Op de hem eigen wijze schreef hij naar schepen Pairon:
Van verschillende kanten wordt mij Uw nieuwste voornemen inzake bezuinigingen onder de aandacht gebracht. Volgens "Gazet Van Antwerpen" heeft U het plan opgevat om gedurende een periode van zes maanden de Antwerpse begraafplaatsen 's nachts en tijdens het weekeinde niet meer af te sluiten.
Dergelijk voornemen vloeit mijns inziens voort uit twee mogelijke oorzaken:
Ofwel heeft U één en ander niet volledig overwogen. Ik ben het met U eens dat er op een kerkhof weinig toezicht op de bewoners nodig is. Die houden zich meestal wel rustig. Op moderne kerkhoven staan daarenboven doorgaans dergelijke misbaksels van zerken dat geen weldenkend kunstrover het in zijn hoofd zal halen om ermee aan de haal te gaan. De vernielingen die vandalen aan dergelijke zerken kunnen toebrengen kunnen in het beste geval als gerechtvaardigde kunstkritiek bestempeld worden. De teraardebestelden zullen het ongetwijfeld met U eens zijn, aangezien er nog geen enkele over is komen protesteren.
Anders is het gesteld met de historische begraafplaatsen. Een begraafplaats als het Schoonselhof is een historisch monument. Ik kan begrijpen dat U, als lid van een progressieve partij, meer aandacht heeft voor de toekomst dan voor het verleden, (wat uiteraard zeer begrijpelijk is: de bewoners van het Schoonselhof gaan bij de eerstvolgende verkiezingen bijvoorbeeld niet meer stemmen) maar misschien heeft U er niet bij stilgestaan dat de overledenen ook nog nabestaanden hebben. Die zullen het U, naar alle waarschijnlijkheid, niet in dank afnemen als door de door U voorgestelde maatregel de graven van hun (voor)ouders beschadigd worden.
Heeft U er tevens bij stilgestaan dat de bewaking van onze begraafplaatsen nu reeds een lachertje is in vergelijk met andere kerkhoven in België?
Misschien heeft niemand U hiervan in kennis gesteld, maar het openen en sluiten van de begraafplaatsen wordt doorgaans verricht door de aldaar tewerkgestelden. Veel kosten zal U daar dus niet kunnen besparen. Mogelijk kan U voor het weekeinde beroep doen op vrijwilligers: die hebben als enorm voordeel dat ze gratis werken en als bonus hun werk nog graag doen ook.
Ofwel (en dit geloof ik pas als er de nodige bewijzen voor geleverd worden) heeft U een hekel aan begraafplaatsen en ziet U ze liefst zo snel mogelijk verdwijnen. Het afbreken van de begraafplaatsen is echter politieke zelfmoord. Het afbreken aan "derden" overlaten is dan een prima oplossing.
Dit mag U enigszins sarcastisch overkomen, maar U zal allicht begrijpen waar ik heen wil. Uit ondervinding weet ik dat een schrijven gesteld in niet-alledaagse termen de beste kans maakt iemand tot herziening van zijn, mogelijk impulsief, genomen beslissingen. Ik meen uit de krant te hebben begrepen dat het slechts een voorstel betreft, en nog geen concrete beslissing. Ik verzoek U dan ook vriendelijk Uw plan opnieuw te bekijken en de 500€ die deze besparing per jaar kan opbrengen elders te zoeken. Daarvoor zijn in Uw ambt en die van Uw collegae ruimschoots mogelijkheden te vinden. Ik zal U graag assisteren in deze indien U daarvoor mijn hulp nodig zou hebben.
Hopende U hiermede tot heroverweging gestemd te hebben, verblijf ik, geachte heer schepen, met vriendelijke groeten.
Al deze schrijvers kregen ongeveer hetzelfde antwoord van de heer
Gab. De Buysscher, kabinetschef van schepen Pairon:
Geachte heer
Ook ik was verrast door het krantenartikel. Zoals u weet zijn er ideeën om de begraafplaatsen beter toegankelijk te maken. Dit naast een aantal voorstellen die een betere valorisatie van het funeraire erfgoed mogelijk moeten maken. Verder dan het vastleggen van de principes in administratieve documenten zijn we echter nog steeds niet. Het nieuwe politiereglement moet nog steeds voor de eerste maal aan het college voorgelegd worden. Moet vervolgens naar de gemeenteraad en naar de hogere overheid.
Verder is er het huishoudelijk reglement op de begraafplaatsen dat dient aangepast na de wijzigingen aan het politiereglement. Hierin lijkt mijn de juiste plaats om zorg te dragen voor de eigenheid van ieder van de begraafplaatsen
Het is duidelijk dat het laatste woord nog niet gezegd is maar dat de wijzigingen positief zijn. Kritische opmerkingen om nieuwe problemen te voorkomen zijn steeds welkom maar u zal ook al gemerkt hebben hoever de fantasie van sommigen afwijkt van de werkelijkheid.
Voor alle duidelijkheid het besluit van de gemeenteraad van Antwerpen blijft onverminderd van kracht dit betekent dat de begraafplaatsen gesloten blijven.
Ik hoop verder te kunnen rekenen op een positieve dialoog
hoogachtend
voor Erwin Pairon
schepen
gab de buysscher
adviseur
In
Gazet van Antwerpen van 11 februari stond volgend artikel:
Om diefstallen van grafmonumenten en het heimelijk storten van afval op de begraafplaats Schoonselhof te beletten, blijven de poorten ‘s avonds gesloten. Voor de andere begraafplaatsen handhaaft schepen Erwin Pairon (Agalev) zijn voorstel om de poorten ook na zonsondergang op te houden. Het is alleen wachten op het nieuwe politiereglement.
Door de poorten open te houden, bespaart de stad 22.000 euro per jaar. Een aantal mensen, zoals de gids op het Schoonselhof Jacques Buermans, uitte hun bezorgdheid voor het Schoonselhof. Schepen van Begraafplaatsen Pairon komt hen nu tegemoet.
“In het huishoudelijke reglement van de begraafplaats Schoonselhof zetten we duidelijk dat de poorten ‘s avonds worden gesloten”, zegt Gab De Buysscher, kabinetschef van schepen Erwin Pairon.“Voor de andere begraafplaatsen wachten we op het nieuwe politiereglement. Daarin staat dan dat de kerkhoven gesloten zijn van zonsondergang tot zonsopgang. Nu is dat tussen 16.30u en 8.30u. De poorten blijven wel open.” |
|
Wij durven te hopen dat de brieven die de Grafzerkjes naar schepen Pairon stuurden geholpen hebben. Het is al een begin want bij de andere begraafplaatsen en kerkhoven blijft de schepen bij zijn beslissing om de poorten open te laten. Alsof dieven zich zullen laten afschrikken door een bordje dat zegt dat de kerkhoven gesloten zijn van zonsondergang tot zonsopgang!
Tekst : Jacques Buermans